Ustalenie winy na podstawie zdolności sprawcy do rozpoznania czynu bądź pokierowania swoim postępowaniem

Ograniczona w stopniu znacznym przez sprawcę zdolność rozpoznania znaczenia swego czynu bądź pokierowania swoim postępowaniem, nie może być traktowana wyłącznie jako okoliczność zmniejszająca stopień winy, ale może mieć decydujące znaczenie dla prawidłowego ustalenia czy zostały spełnione przesłanki umyślności w postaci zamiaru ewentualnego (tak m.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z 18 czerwca 1974 r., sygn. akt: III KR 53/74, OSNKW 9/74, poz. 170 i z 23 lutego 1989 r., sygn. akt: II KR 15/89, OSNKW 5-6/1989 r., poz. 39). Podobnie w wyroku z 16 grudnia 2008 r., sygn. akt: II AKa 374/08).

Sąd Apelacyjny w Katowicach (OSA 2009, Nr 1, poz. 1) stwierdził, iż stan psychiczny sprawcy może mieć wpływ na możliwość przewidywania przez niego czynu, w tym uświadamianie zaistniałego skutku.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 21 lipca 2013 r., II AKa 188/13

Standard: 17062

Jeżeli oskarżona tempore criminis działała w warunkach ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności, związanej ze stwierdzonym u niej organicznym zaburzeniem osobowości, dawniej nazywanym zespołem psychoorganicznym u osoby uzależnionej od alkoholu, który to stan cechuje wyraźne obniżenie krytycyzmu przy ocenie własnego zachowania i uaktywnia zachowania nadmiernie przedwczesne, mało refleksyjne i słabo kontrolowane, a zatem zaburzające wgląd w otaczającą rzeczywistość i naruszające zdolność właściwej oceny zjawisk oraz ludzi tworzących takie otoczenie sprawcy, to mimo, że okoliczność ta ma zasadnicze znaczenie dla oceny stopnia zawinienia, nie może być pomijana w ustaleniach dotyczących strony podmiotowej czynu, w szczególności związanych z udowodnieniem zamiaru ewentualnego, jeśli przyjąć, że ta postać umyślności wymaga w pierwszej kolejności wykazania strony intelektualnej. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że taki stan psychiczny sprawcy może mieć wpływ na możliwości przewidywania przez niego czynu, w tym uświadomienia zaistnienia skutku tak dalece idącego, jakim jest śmierć człowieka.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 16 grudnia 2008 r., II AKa 374/08

Standard: 17063 (pełna treść orzeczenia)