Umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy (art. 928 § 1 pkt 1 k.c.)
Podstawy uznania spadkobiercy za niegodnego
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Sąd Najwyższy wyjaśnił w wyroku z dnia 29 października 2015 r., I CSK 893/14, że zatarcie skazania niewątpliwie wywołuje skutki w sferze prawnej – tworzy fikcję niekaralności osoby skazanej, nie może jednak usunąć obiektywnie istniejących faktów, a więc nie niweczy ani popełnionego przestępstwa, ani wydanego wyroku, nie pozbawia też tego wyroku przewidzianego w art. 11 k.p.c. znaczenia w postępowaniu cywilnym. Nawet w postępowaniu karnym, w którym zatarcie pociąga za sobą w zasadzie bezwzględnie przestrzegane konsekwencje, przyjmuje się, że w pewnych wypadkach fakt zatartego skazania należy brać pod uwagę.
Postanowienie SN z dnia 7 czerwca 2019 r., I CSK 793/18
Standard: 37676 (pełna treść orzeczenia)
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2016 r., III CSK 80/15, wskazano, że przestępstwo, o jakim mowa w art. 928 § 1 pkt 1 k.c. odpowiada w pełni pojęciu przestępstwa według kodeksu karnego, tj. czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, szkodliwego społecznie i zawinionego.
Pojęcie "ciężkie przestępstwo" jest określeniem wprowadzonym przez kodeks cywilny w miejsce pojęcia "zbrodnia", które jest pojęciem jednoznacznym, określonym w art. 7 § 2 k.k. Kodeks karny nie zna natomiast pojęcia przestępstwo "ciężkie". Oznacza to, że sąd cywilny rozpoznający sprawę o uznanie spadkobiercy za niegodnego może swobodnie oceniać, czy przestępstwo popełnione przez pozwanego jest przestępstwem "ciężkim".
W toku sprawy o uznanie spadkobiercy za niegodnego sąd jest związany prawomocnym wyrokiem skazującym co do faktu popełnienia przestępstwa, a także w zakresie oceny, czy przestępstwo zostało popełnione z winy umyślnej. Sąd cywilny dokonuje natomiast samodzielnie oceny, czy przestępstwo jest przestępstwem "ciężkim".
Szczególnego podkreślenia wymaga, że sąd orzekający powinien mieć na względzie okoliczności konkretnej sprawy. W konkretnym stanie faktycznym bowiem może się okazać, że obiektywnie "lekkie" przestępstwo będzie stanowić, ze względu na np. nasilenie złej woli spadkobiercy, podstawę niegodności.
W każdym przypadku jednak czyn, jakiego spadkobierca dopuszcza się przeciwko spadkodawcy, by mógł być uznany za podstawę niegodności musi spełniać przesłanki czynu zabronionego, o jakim mowa w kodeksie karnym.
W wyroku SN z dnia 9 stycznia 2014 r., V CSK 109/13, uznano, że katalog ciężkich umyślnych przestępstw, których popełnienie może prowadzić do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, nie jest ograniczony do przestępstw przeciwko osobie spadkodawcy, rodzinie i opiece. Z tego względu za ciężkie przestępstwo można uznać również przestępstwo przeciwko mieniu spadkodawcy, jednak musi być ono na tyle ciężkie, że godzi w podstawy jego egzystencji, np. spalenie domu stanowiącego centrum aktywności życiowej spadkodawcy czy kradzież wózka inwalidzkiego, wskutek czego spadkodawca utracił możliwość poruszania się (por. również wyrok SA w Krakowie z dnia 2 października 2015 r., I A Ca 396/15).
Wyrok SA w Warszawie z dnia 11 sierpnia 2017 r., VI ACa 1914/16
Standard: 27410 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 19341
Standard: 37709
Standard: 16756