Badanie trybu postępowania (art. 201 k.p.c.)

Zgodnie z art. 201 § 1 k.p.c., przewodniczący bada, w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznawana oraz czy podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu odrębnym, i wydaje odpowiednie zarządzenia. Niewątpliwie w przepisie tym chodzi o kwestie formalne, nieobejmujące orzekania o udzieleniu lub odmowie udzielenia żądanej przez powoda ochrony prawnej.

Do zadań przewodniczącego określonych tym przepisem nie należy też ocena braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, co jest wyłączną kompetencją sądu, który rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na posiedzeniu niejawnym na pisemny wniosek zawarty w pozwie (art. 4841 § 2 i 3 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 26 października 2016 r., III CZP 44/16

Standard: 47554 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 201 k.p.c. nakłada na przewodniczącego oraz na sąd obowiązek badania w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana oraz czy powinna być rozpatrzona według przepisów o postępowaniu odrębnym, a w razie stwierdzenia, że wszczęto ją lub prowadzono w niewłaściwym trybie – obliguje sąd do rozpoznania jej we właściwym trybie lub przekazania w tym celu właściwemu sadowi. Zakres powyższego obowiązku interpretować należy jednak przy uwzględnieniu zasady dyspozycyjności postępowania, wyrażającej się w tym, że to strona wszczynająca sprawę określa jej przedmiot. Dokonuje tego w sposób wskazany przez art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. oraz art. 511 k.p.c., to znaczy poprzez dokładne określenie żądania.

Sprecyzowane żądanie, zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c., mającym odpowiednie zastosowanie (art. 13 § 2 k.p.c.) także w postępowaniu nieprocesowym, wiąże sąd (inaczej jest jedynie w wypadkach kiedy postępowanie może być wszczęte z urzędu – np. art. 570 k.p.c. lub kiedy sąd ma obowiązek z urzędu poczynić określone ustalenia i zamieścić w orzeczeniu stosowne rozstrzygnięcia – np. art. 684 k.p.c.).

W rezultacie w ramach art. 201 k.p.c. badaniu podlega to, jakie postępowanie jest właściwe dla żądania zgłoszonego przez stronę, a nie to, w jakim postępowaniu i jakich roszczeń strona ta powinna dochodzić. Sąd nie jest bowiem upoważniony do zastępowania strony w wyborze żądania (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1994 r., III CRN 36/93).

Skoro wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o zniesienie współwłasności określonych ruchomości, to nie zachodziły podstawy uzasadniające skierowanie sprawy do innego rodzaju postępowania na podstawie art. 201 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 10 września 2009 r., V CSK 75/09

Standard: 16782 (pełna treść orzeczenia)