Postanowienie z dnia 1994-09-06 sygn. III CRN 36/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 36/93

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 6 września 1994 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Dmowski.

Sędziowie SN: K. Kołakowski (sprawozdawca), J. Majewska.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora S. Trautsolta, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku Tadeusza P., z udziałem Elżbiety K., Pawła P. i Skarbu Państwa reprezentowanego przez Izbę Skarbową w L., o stwierdzenie nabycia spadku po Małgorzacie P., na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 16 października 1991 r. sygn. akt (...)

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.

Rozpoznanie sprawy wszczętej na skutek wniosku o ponowne stwierdzenie nabycia spadku jako sprawy o zmianę poprzednio wydanego postanowienia wymaga zmiany zawartego w nim żądania, nie jest więc możliwe odmienne potraktowanie takiego wniosku przez sąd z urzędu.

Uzasadnienie

W rewizji nadzwyczajnej od postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po Małgorzacie P. Minister Sprawiedliwości zarzucił rażące naruszenie art. 510 i 679 § 1 k.p.c. oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej. W konkluzji wniósł "o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Lublinie celem jej rozpoznania jako wniosku o zmianę stwierdzenia spadku" po tejże spadkodawczyni, orzeczonego wcześniejszym prawomocnym postanowieniem tegoż sądu.

Podzielając zarzuty podniesione w rewizji nadzwyczajnej, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie, jednakże sprawę przekazał jedynie do ponownego rozpoznania, pozostawiając sądowi I instancji ocenę złożonego wniosku.

Trafnie zarzucono w rewizji nadzwyczajnej, że zaskarżone postanowienie wydane zostało z rażącym naruszeniem prawa wobec uprzedniego, prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku po tej samej spadkodawczyni. Ponowny wniosek w tym samym przedmiocie podlegał - istotnie - odrzuceniu (art. 199 § 1 pkt 2 w zw. z art. 13 § 2 i art. 523 k.p.c.). To, że w okolicznościach sprawy możliwe byłoby złożenie przez każdego z zainteresowanych ewentualnego wniosku o zmianę postanowienia stwierdzającego nabycie spadku (art. 679 § 2 w zw. z § 1 k.p.c.), powinno jedynie skłonić Sąd Rejonowy do udzielenia wnioskodawcy stosownych wyjaśnień co do możliwości modyfikacji niedopuszczalnego wniosku. Ewentualna zmiana żądania wniosku na oparte na art. 679 k.p.c. nie mogła być dokonana z urzędu, i to zarówno przez Sąd Rejonowy, jak i Sąd Najwyższy. Dlatego nie było możliwe uwzględnienie w pełni wniosku zawartego w rewizji nadzwyczajnej. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest bowiem postępowaniem, w którym sąd ma w określonym zakresie ustawowy obowiązek działania z urzędu (art. 670, 672, 677 § 1 i 2 oraz art. 678 k.p.c.), jednakże te wyjątki od zasady związania zawartym we wniosku żądaniem (art. 506 i 511 § 1 w zw. z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.) nie mogą być wyłożone rozszerzająco. Musi to prowadzić do wniosku, że rozpoznanie sprawy, wszczętej na skutek wniosku o - jak się okazało ponowne - stwierdzenie nabycia spadku, jako sprawy o zmianę poprzednio wydanego postanowienia, wymaga zmiany zawartego w nim żądania; nie jest więc możliwe odmienne "potraktowanie" takiego wniosku przez sąd z urzędu.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy rzeczą Sądu Rejonowego będzie poczynienie odpowiednich ustaleń i - stosownie do ich wyniku - udzielenie wnioskodawcy ewentualnych potrzebnych wskazówek, o których mowa w art. 5 k.p.c.

Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej nie stał na przeszkodzie upływ terminu przewidzianego w art. 421 § 2 k.p.c., gdyż zaskarżone orzeczenie - istotnie - godzi w porządek prawny i powagę wymiaru sprawiedliwości, a tym samym narusza interes Państwa.

OSNC 1995 r., Nr 1, poz. 20