Niemajątkowy charakter sprawy o ustalenie uprawnienia do dysponowania grobem

Sprawa o ustalenie uprawnienia do dysponowania grobem, w którym są pochowane zwłoki, należy do właściwości sądu okręgowego.

Według utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, w typowej sytuacji prawo do grobu obejmuje zarówno uprawnienia majątkowe, związane przede wszystkim z poniesionymi opłatami za grób i wydatkami na urządzenie grobu, jak i uprawnienia niemajątkowe, w szczególności do pochowania zmarłego, do wystawienia nagrobka, do urządzenia wystroju nagrobka i do wykonywania zwyczajowo przyjętych innych czynności. Jednocześnie akcentuje się niepodzielność tego prawa. W konsekwencji, realizowanie tylko niektórych wspomnianych uprawnień jest w istocie wykonywaniem prawa do grobu jako całości (uchwała SN z dnia 2 grudnia 1994 r., III CZP 155/94).

Jeżeli w grobie są już pochowane zwłoki, choćby tylko jednej osoby, za niewątpliwie dominujące elementy prawa do grobu uważa się uprawnienia o charakterze niemajątkowym.

Niemajątkowy aspekt prawa do grobu nie może być jednak pominięty z reguły także wtedy, gdy w grobie nikt nie został jeszcze pochowany. Wyrazem tego prawa w takiej sytuacji jest przede wszystkim uprawnienie do pochowania zwłok. Tylko w jednym przypadku prawo do grobu, w którym nikt nie został jeszcze pochowany, może mieć - jak się przyjmuje w orzecznictwie - charakter wyłącznie majątkowy, a mianowicie wtedy, gdy przysługujące danej osobie uprawnienie do pochowania zwłok wygasło, a nikt inny nie nabył jeszcze w miejsce tej osoby uprawnienia do pochowania zwłok w tym grobie (uchwała SN z dnia 2 grudnia 1994 r., III CZP 155/94).

W świetle powyższych uwag, uprawnienie do dysponowania grobem, w którym są pochowane zwłoki, musi być uznane za przejaw prawa, którego dochodzenie jest sprawą objętą hipotezą art. 17 pkt 1 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 28 października 2004 r., III CZP 59/04

Standard: 15806 (pełna treść orzeczenia)