Dobra osobiste zmarłego jako prawa niemajątkowe nienależące do spadku

Dobra osobiste zmarłego, mające charakter niemajątkowy, nie wchodzą do spadku (art. 922 § 1 i 2 k.c.) i w związku z tym nie mogą pojawić się spadkobiercy, z których udziałem mogłoby toczyć się dalsze postępowanie sądowe. Tego rodzaju sytuacja procesowa, określana w literaturze przedmiotu jako trwały następczy brak strony powodowej, uniemożliwia dalsze postępowanie w sposób nieodwracalny. Wobec niedopuszczalności wyrokowania, zachodzi wówczas konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. (por. uchwałę SN z dnia 23 kwietnia 1985 r., III CZP 16/85).

Postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2000 r., V CKN 137/00

Standard: 53865 (pełna treść orzeczenia)

Roszczenia o ochronę dóbr osobistych określonej osoby, przysługują tylko jej, do istoty bowiem tych dóbr należy to, że są one nierozerwalnie związane ze ściśle oznaczoną osobą. Roszczenia te - tak jak i dobra osobiste, z których naruszenia wynikają - nie mogą przejść na inne osoby; w szczególności jako prawa niemajątkowe nie przechodzą na spadkobierców. Po śmierci zainteresowanej osoby nie mogą też być dochodzone przez inne osoby bliskie zmarłemu, tak jak to przewiduje, gdy chodzi o ochronę autorskich dóbr osobistych, art. 53 pr. aut. Takiego bowiem generalnego przepisu, odnoszącego się do ochrony wszelkich dóbr osobistych, nasze ustawodawstwo nie zna. Roszczenia, o których mowa, wygasają z chwilą śmierci zainteresowanej osoby. Powódka nie może przeto dochodzić roszczeń o ochronę dóbr osobistych, z jakimi mógł - być może - wystąpić jej zmarły mąż.

Powódka mogłaby przeto dochodzić obecnie tylko takich roszczeń osobistych związanych z osobą jej zmarłego męża, które realizowałyby jej dobro osobiste. Mogłoby to mieć w szczególności miejsce w dwu wypadkach:

Po pierwsze wtedy, gdyby okazało się, że zarzuty skierowane przeciwko mężowi powódki godzą także w jej dobro osobiste, tzn. gdyby zarzuty te stawiały w ujemnym świetle także osobę powódki. W świetle jednak twierdzeń powódki taka sytuacja w sprawie nie występuje, wszystkie bowiem dokumenty, zakwestionowane przez powódkę, dotyczą wyłącznie jej zmarłego męża jako pracownika.

Po drugie, powódka mogłaby dochodzić ochrony swojego dobra osobistego, gdyby pozwane Zakłady z niekorzystnych dla jej męża danych, zawartych w jego aktach osobowych, robiły użytek po jego śmierci. Takie postępowanie bowiem naruszałoby uczucie, jakim powódka darzy zmarłego męża (kult zmarłego), a więc godziłoby w jej dobro osobiste.

Wyrok SN z dnia 28 listopada 1980 r., IV CR 475/80

Standard: 17749 (pełna treść orzeczenia)