Postanowienie z dnia 2000-12-05 sygn. V CKN 137/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V CKN 137/00

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 5 grudnia 2000 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Lech Walentynowicz (spraw.). Sędziowie SN: Filomena Barczewska, Tadeusz Domińczyk.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2000 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Eligiusza C. przeciwko Andrzejowi B. o ochronę dóbr osobistych na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8 kwietnia 1998 r. postanawia: uchylić zaskarżony wyrok w punktach II, III i IV oraz wyrok Sądu Wojewódzkiego z dnia 20 marca 1997 r., w punktach 1, 3, 4 i 5 i postępowanie w sprawie umorzyć.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 20 marca 1997 r. Sąd Wojewódzki nakazał pozwanemu przeproszenie powoda za publiczne wypowiedzi naruszające jego cześć. Zasądził też na rzecz powoda żądane odszkodowanie.

W następstwie apelacji pozwanego, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w części orzekającej o odszkodowaniu i w tym zakresie oddalił powództwo. Ponadto oddalił apelację w części pozostałej i orzekł o kosztach postępowania.

W kasacji pozwany zaskarżył wyrok odwoławczy w części uwzględniającej powództwo oraz orzekającej o kosztach procesu, domagając się zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Po wniesieniu kasacji powód zmarł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wyrok Sądu Apelacyjnego w części oddalającej roszczenie odszkodowawcze uprawomocnił się, a przedmiotem rozpoznania kasacyjnego jest orzeczenie zapewniające powodowi ochronę jego dobra osobistego (art. 23 i 24 k.c.). Śmierć strony uprawnionej, która nastąpiła w postępowaniu kasacyjnym, wywołała istotne konsekwencje procesowe, zazwyczaj prowadzące do zawieszenia postępowania (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.). Nie może być jednak wątpliwości, że dobra osobiste zmarłego, mające charakter niemajątkowy, nie wchodzą do spadku (art. 922 § 1 i 2 k.c.) i w związku z tym nie mogą pojawić się spadkobiercy, z których udziałem mogłoby toczyć się dalsze postępowanie sądowe. Tego rodzaju sytuacja procesowa, określana w literaturze przedmiotu jako trwały następczy brak strony powodowej, uniemożliwia dalsze postępowanie w sposób nieodwracalny. Wobec niedopuszczalności wyrokowania, zachodzi wówczas konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1985 r., III CZP 16/85 -OSNCP 1985, z. 12, poz. 195).

Umorzeniem może być objęte postępowanie odwoławcze (kasacyjne), jeżeli przyczyna umorzenia odnosi się do tej instancji. Ma to miejsce np. w wypadku cofnięcia środka odwoławczego. Następuje wówczas t.zw. upadek instancji polegający na uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia. Jeżeli jednak przyczyna umorzenia, która zaktualizuje się w instancji kasacyjnej, dotyczy całego postępowania sądowego, Sąd Najwyższy uchyla wyroki sądów niższych instancji, w zakresie objętym zaskarżeniem, i umarza postępowanie w sprawie (art. 393¹⁶ k.p.c.).

Wygaśnięcie prawa osobistego wskutek śmierci powoda wywołało takie właśnie skutki procesowe. Należało w konsekwencji uchylić oba wyroki w części zaskarżonej kasacją i postępowanie w sprawie umorzyć (art. 393¹⁶ k.p.c.).