Interwencja uboczna samoistna

Pozycja interwenienta kształtowana jest na zasadach z art. 81 in fine k.p.c. tylko wtedy, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między nim samym a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił.

Postanowienie SN z dnia 25 lipca 2023 r., I CSK 3937/22

Standard: 84842 (pełna treść orzeczenia)

W świetle art. 81 k.p.c. interwencja uboczna ma charakter samoistny w sytuacji, w której z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, iż wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił. Kluczowe znaczenie - w rozważanym kontekście - ma wymaganie bezpośredniego skutku prawnego w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której on przystąpił. Przedmiotowy skutek oznacza przede wszystkim objęcie interwenienta prawomocnością materialną mającego zapaść wyroku (por. postanowienia SN z dnia 21 maja 2009 r., I PK 10/09, z dnia 18 października 2012 r., V CZ 37/12, z dnia 26 lutego 2016 r., IV CZ 93/15), można jednak brać pod uwagę także jego skutek konstytutywny, gdy interwenient jest również stroną stosunku prawnego, w ramach którego skutek ten ma wystąpić, a ponadto rozciągnięcie na interwenienta wykonalności wyroku (por. postanowienie SN z dnia 21 maja 2009 r., I PK 10/09).

Wypadki, w których interwencja uboczna ma charakter samoistny, łączą się najczęściej z sytuacjami, w których interwenient - zamiast albo obok powoda lub pozwanego - mógłby wystąpić w sprawie po stronie powodowej lub pozwanej (por. postanowienia SN z dnia 21 maja 2009 r., I PK 10/09, z dnia 18 października 2012 r., V CZ 37/12, z dnia 26 lutego 2016 r., IV CZ 93/15). Gdyby interwenient wniósł powództwo razem z powodem lub został objęty powództwem razem z pozwanym, wówczas występowałoby współuczestnictwo jednolite (czynne lub bierne, por. postanowienie SN z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CZ 68/07).

Jak stanowi art. 81 k.p.c., bezpośredni skutek prawny może mieć źródło w istocie spornego stosunku prawnego lub w przepisie ustawy; możliwa jest sytuacja, w której oba te warunki będą spełnione łącznie.

Wymaganie, aby wyrok miał odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem ubocznym a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił, łączone z założeniem, że interwenient mógłby wnieść powództwo razem z powodem lub zostać objęty powództwem razem z pozwanym i wówczas razem z powodem albo razem z pozwanym jako ich współuczestnik jednolity prawomocnie wygrałby albo przegrałby sprawę, jest wyrazem dostosowania procesowej konstrukcji interwencji ubocznej samoistnej do typowej sytuacji dwustronnego i bipolarnego procesu, odpowiadającej strukturze typowego stosunku prawa materialnego, na tle którego prowadzony jest spór. Przedmiotowe wymaganie nie uwzględnia natomiast bardziej złożonych pod względem podmiotowym stosunków materialnoprawnych, których przykładem są stosunki spółkowe, w tym spółek kapitałowych.

W przypadku, w którym apelacja wnoszona jest przez interwenienta ubocznego, gravamen oceniać należy z punktu widzenia strony, po której działa interwenient.

Postanowienie SN z dnia 2 lutego 2018 r., II CZ 84/17

Standard: 15508 (pełna treść orzeczenia)