Uzasadnienie postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym oddalającego apelację

W postępowaniu nieprocesowym sąd drugiej instancji uzasadnia postanowienie oddalające apelację, wydane na posiedzeniu niejawnym, na wniosek uczestnika, złożony w terminie tygodniowym od dnia doręczenia sentencji (art. 387 § 1 zdanie drugie w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

Zgodnie z art. 517 k.p.c. w postępowaniu nieprocesowym sąd uzasadnia i doręcza postanowienia stosownie do art. 357 k.p.c. Przepis ten, na co wskazuje treść zawartego w nim odesłania i jego umiejscowienie przed przepisem regulującym dopuszczalność środków odwoławczych od postanowień sądu pierwszej instancji w postępowaniu nieprocesowym (art. 518 k.p.c.), dotyczy jednak orzeczeń wydawanych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

W braku odrębnej regulacji tego zagadnienia w przepisach o postępowaniu nieprocesowym, w celu ustalenia reguł rządzących uzasadnianiem i doręczaniem postanowień wydanych w postępowaniu apelacyjnym należy sięgać, na podstawie art. 13 § 2 k.p.c., do przepisów o procesie.

Stosownie do art. 387 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie, jednak w sprawach, w których apelację oddalono lub zmieniono zaskarżony wyrok, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Reguła ta znajduje zastosowanie również w postępowaniu nieprocesowym, co prowadzi do wniosku, że postanowienie sądu drugiej instancji oddalające apelację sąd uzasadnia i doręcza z uzasadnieniem uczestnikowi, który w terminie tygodniowym złożył wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem (art. 387 § 1 zdanie drugie w związku z art. 387 § 3 zdanie pierwsze i art. 13 § 2 k.p.c.).

Zasady tej nie zmienia okoliczność, że postanowienie zapada na posiedzeniu niejawnym. W takim przypadku, zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem Sądu Najwyższego, sąd doręcza uczestnikom z urzędu sentencję postanowienia (por. - odpowiednio - art. 331 § 11 k.p.c., a także art. 387 § 3 zdanie drugie k.p.c.), a sporządzenie uzasadnienia postanowienia następuje na wniosek złożony w terminie tygodnia od dnia doręczenia sentencji, które zastępuje w tej sytuacji ogłoszenie orzeczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2010 r., IV CZ 101/09, niepubl., z dnia 21 lipca 2010 r., III CZ 29/10, niepubl., z dnia 30 maja 2014 r., III CZ 20/14, niepubl., z dnia 5 lutego 2015 r., V CZ 104/14, niepubl., z dnia 3 lipca 2015 r., IV CZ 17/15, niepubl., i z dnia 30 czerwca 2016 r., I CZ 42/16, niepubl.).

Jak wynika z powołanego orzecznictwa, do odmiennych wniosków nie prowadzi także art. 387 § 3 zdanie trzecie k.p.c. Przepis ten reguluje jedynie sposób i termin doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, nie modyfikuje natomiast wynikającej z art. 387 § 1 zdanie drugie k.p.c. zasady, według której sporządzenie uzasadnienia postanowienia oddalającego apelację następuje jedynie na wniosek strony (uczestnika). Na rzecz takiej interpretacji przemawia również reguła lex posterior, mając na względzie, że obecne brzmienie przepisu art. 387 § 1 zdanie drugie k.p.c. jest wyrazem konsekwentnej ewolucji regulacji prawnej w kierunku ograniczania obowiązku sporządzania przez sąd drugiej instancji uzasadnienia orzeczenia z urzędu, a zarazem przepis ten jest przepisem późniejszym w zestawieniu z art. 387 § 3 zdanie trzecie k.p.c.

Wychodząc z tych założeń, należało podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, że złożona skarga kasacyjna okazała się niedopuszczalna. W świetle art. 398[5] § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., w sytuacji, w której kwestionowane orzeczenie sądu drugiej instancji podlega doręczeniu z uzasadnieniem jedynie na wniosek, skuteczne złożenie skargi kasacyjnej warunkowane jest uprzednim doręczeniem stronie skarżącej, na jej wniosek złożony w przepisanym terminie, orzeczenia z uzasadnieniem (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2000 r., IV CZ 18/00, OSNC 2000, nr 10, poz. 181, z dnia 16 września 2004 r., III CZ 74/04, niepubl., z dnia 9 grudnia 2011 r., III CZ 71/11, niepubl., i z dnia 16 marca 2016 r., IV CZ 4/16, niepubl.).

Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2018 r., II CZ 98/17

Standard: 15506 (pełna treść orzeczenia)