Skarga na postanowienie referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym

Do rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego o odrzuceniu skargi na czynności komornika ma zastosowanie art. 767[3a] k.p.c.

Sąd, działając jako sąd drugiej instancji, stosuje odpowiednio przepisy o zażaleniu i w razie uwzględnienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego uchyla to orzeczenie.

Dopuszczalność, skutki i sposób zaskarżania czynności referendarza sądowego w postępowaniu egzekucyjnym zostały odrębnie unormowane w art. 767 [3a] k.p.c., który w brzmieniu obowiązującym od dnia 8 września 2016 r. stanowi, że skarga na postanowienie referendarza sądowego przysługuje w przypadkach, w których na postanowienie sądu przysługuje zażalenie, wniesienie skargi nie powoduje utraty mocy przez zaskarżone postanowienie referendarza sądowego, sąd rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego jako sąd drugiej instancji stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu i rozpoznając skargę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia.

Norma art. 767 [3a] k.p.c., wobec nadania jej szczególnej treści i umiejscowienia wśród przepisów ogólnych postępowania egzekucyjnego, ma charakter szczególny w stosunku do przepisów dotyczących skargi na orzeczenie referendarza sądowego zawartych w art. 398 [22] – 398 [23] k.p.c. To oznacza, że w razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego nie traci mocy a sąd, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu, rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego jako sąd drugiej instancji.

W postępowaniu egzekucyjnym skarga nie jest środkiem anulacyjnym, lecz pełni funkcję zażalenia na postanowienie sądu i regułą jest jej reformatoryjny charakter.

Orzeczenie sądu wydane w wyniku rozpoznania środka zaskarżenia powinno zatem zastąpić dotychczasowe wadliwe rozstrzygnięcie, co do którego skargę wniesiono, bo założeniem jest eliminacja z obrotu prawnego negatywnie ocenionego orzeczenia referendarza sądowego.

Te same zasady dotyczą skargi na orzeczenie referendarza sądowego, którego przedmiotem jest rozstrzygnięcie formalne o dopuszczalności skargi na czynności komornika. Sąd, w przypadku stwierdzenia braku podstaw do odrzucenia skargi na czynności komornika, powinien przesądzić tę kwestię i orzekając reformatoryjnie, zmienić orzeczenie odrzucające skargę przez jego uchylenie. Zmiana orzeczenia w ten sposób, że sąd nie odrzuca skargi, przesądza o jej dopuszczalności, która nie podlega ponownemu badaniu przez referendarza w zakresie objętym uchylonym orzeczeniem.

Orzekanie przez sąd w sposób reformatoryjny w wyniku uwzględnienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie odrzucenia skargi na czynności egzekucyjne komornika trzeba rozumieć zatem w ten sposób, że w razie uznania zasadności twierdzeń skarżącego sąd zastępuje dotychczasowe negatywne rozstrzygnięcie w kwestii dopuszczalności skargi rozstrzygnięciem pozytywnym, kończąc w sposób ostateczny formalną kwestię wpadkową. Takie rozstrzygnięcie nie przesądza o możliwości odrzucenia skargi przez referendarza sądowego z innych przyczyn, które nie stanowiły przedmiotu orzekania sądu rejonowego.

Postanowienie SN z dnia 6 czerwca 2018 r., III CZP 7/18

Standard: 15425 (pełna treść orzeczenia)

Wprowadzenie art. 767[3a] k.p.c. koryguje dotychczasową wadliwość, polegającą na uregulowaniu dopuszczalności skargi na orzeczenie referendarza sądowego wydane w postępowaniu egzekucyjnym w przepisach o procesie, mimo że przepisy o środkach zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym były umiejscowione w części trzeciej kodeksu (art. 767 i nast. k.p.c.).

W wyniku nowelizacji z art. 398[22] k.p.c. usunięto regulację dotyczącą dopuszczalności skargi na orzeczenia referendarza sądowego co do nadania klauzuli wykonalności, co do stwierdzenia wykonalności europejskiego nakazu zapłaty i co do wydania zaświadczenia, którym mowa w art. 795[8] k.p.c. Były to orzeczenia dotyczące rozstrzygnięć podejmowanych w szeroko rozumianym postępowaniu egzekucyjnym, w związku z czym po nowelizacji dopuszczalność skargi na orzeczenia referendarza sądowego w tych sprawach wynika z ogólnego art. 767[3a] k.p.c., bez potrzeby sięgania do przepisów o postępowaniu rozpoznawczym. Przepis ten jest także podstawą skargi w sprawach o rozstrzygnięcie zbiegu egzekucji (art. 773 § 1[1] k.p.c.) oraz na orzeczenia co do wydania tytułu wykonawczego w wypadku przewidzianym w art. 773[2] § 1 k.p.c., które ustawą nowelizującą zostały powierzone kompetencji referendarza sądowego.

Art. 767[3a] k.p.c. jest uważany za przepis ogólny, regulujący odrębności postępowania skargowego w postępowaniu egzekucyjnym, a nie za przepis upoważniający referendarza sądowego do rozpoznawania skarg na czynności komornika.

Zgodnie z art. 47[1] k.p.c., referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie, przy czym w zakresie powierzonych mu czynności ma kompetencje sądu, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Uchwała SN z dnia 26 czerwca 2014 r., III CZP 30/14

Standard: 65096 (pełna treść orzeczenia)