Separacja jako ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej

Separacja faktyczna może być ważnym powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej o ile taki stan rzeczy uniemożliwia lub znacznie utrudnia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszystkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych. 

Postanowienie SN z dnia 13 marca 2019 r., II CSK 476/18

Standard: 71073 (pełna treść orzeczenia)

Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.

W orzecznictwie zyskał przewagę pogląd, że aby separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków, mogła stanowić ważny powód zniesienia wspólności majątkowej, nie musiała przybierać postaci trwałego i zupełnego rozkładu pożycia w znaczeniu przepisów o rozwodzie (art. 56 § 1 k.r.o.). Pogląd ten sprzeciwiał się również wykluczeniu, wzorem art. 56 § 3 k.r.o., możliwości żądania zniesienia wspólności przez małżonka ponoszącego winę rozkładu pożycia (por. wyroki SN z dnia 13 maja 1997 r., III CKN 51/97, poz. 38, z dnia 17 grudnia 1999 r., III CKN 506/98, z dnia 13 stycznia 2000 r., II CKN 1070/98, z dnia 27 stycznia 2000 r., III CKN 426/98, z dnia 20 czerwca 2000 r., III CKN 287/00, z dnia 12 września 2000 r., III CKN 373/99, z dnia 23 lutego 2001 r., II CKN 398/00, z dnia 8 maja 2003 r., II CKN 78/01, z dnia 4 listopada 2004 r., V CK 215/04).

Za aktualne należy też uznać orzecznictwo uznające, że z żądaniem opartym na art. 52 § 1 k.r.o. może wystąpić również małżonek wyłącznie winny separacji; jego wina oraz wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka mogą być uwzględniane wyjątkowo, w ramach oceny dochodzonego żądania z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 371/08

Standard: 15291 (pełna treść orzeczenia)

Przesłanką zastosowania art. 52 § 1 k.r.o. jest trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych, będące konsekwencją uprzedniego ustania więzi rodzinnoprawnych między małżonkami i co za tym idzie powstania trwałego stanu separacji faktycznej. Taka wykładnia "ważnych powodów" w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o. jest zgodna zarówno z poglądami prezentowanymi w piśmiennictwie jak też i w nowszym orzecznictwie, w którym podkreśla się, że przesłanki separacji potwierdzają trafność kierunku orzecznictwa koncentrującego się, przy ustalaniu i wykładni ważnych powodów w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., na sferze stosunków prawno-majątkowych małżonków (por. m.in. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1999 r., III CKN 506/98 niepubl., wyrok SN z dnia 29 stycznia 1997 r., I CKN 66/96, Prok. i Pr. nr 7 - 8, s. 32; wyrok SN z dnia 13 maja 1997 r., III CKN 51/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 194).

Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2005 r., III CK 112/04

Standard: 15299 (pełna treść orzeczenia)