Zmiana powództwa posesoryjnego na powództwo petytoryjne (art. 193 k.p.c.)

W świetle art. 193 k.p.c. dopuszczalna jest przedmiotowa zmiana powództwa posesoryjnego na powództwo petytoryjne, a jej skutkiem jest wejście roszczenia objętego nowym powództwem w miejsce dawnego. W razie kolejnego przekształcenia powództwa petytoryjnego na powództwo posesoryjne o przywrócenie utraconego posiadania, będzie ono mogło odnieść skutek, jeżeli nastąpi w ciągu roku od chwili naruszenia posiadania.

Zgodnie z przepisem art. 193 § 1 k.p.c., jedynym warunkiem dopuszczalności takiej zmiany jest, by nie wpływała ona na właściwość sądu, to jest by sąd nadal był właściwy rzeczowo i miejscowo. W związku z tym zarówno doktryna, jak i orzecznictwo zajmują stanowisko, że nie ma żadnych przeszkód natury procesowej do zmiany powództwa petytoryjnego na posesoryjne lub odwrotnie (por. orzeczenia SN: z dnia 2 września 1957 r. I CR 511/57 i z dnia 14 stycznia 1965 r. III CR 76/65). Na gruncie powołanego wyżej przepisu nie ma żadnego znaczenia okoliczność, że takie przekształcenie powództwa spowoduje przekazanie sprawy z postępowania odrębnego na drogę postępowania zwykłego, lub

odwrotnie. W doktrynie uważa się, że przedmiotowe przekształcenie powództwa zachodzi wówczas, gdy ulega zmianie żądanie pozwu lub jego podstawa faktyczna, to jest okoliczności faktyczne przytoczone pierwotnie jako uzasadnienie żądania bądź oba te elementy składowe powództwa. Zmiana powództwa zachodzi również wówczas, gdy prowadzi do powstania nowego powództwa, wprawdzie oderwanego od poprzedniego, ale pozostającego z nim w związku, jak to ma miejsce, między innymi, przy zmianie powództwa posesoryjnego na petytoryjne.

Następstwem takiej zmiany powództwa jest to, że nowe roszczenie wchodzi w miejsce, lub obok, dawnego. W tym ostatnim wypadku dojdzie w toku procesu do kumulacji roszczeń, o których sąd orzeknie w jednym wyroku, co jednak nie może mieć miejsca w stosunku do powództwa posesoryjnego i powództwa windykacyjnego lub negatoryjnego. W pierwszym natomiast wypadku - tzn. wtedy gdy powód zgłasza nowe roszczenie "zamiast" poprzedniego - nowe roszczenie staje się wyłącznie przedmiotem postępowania, a dawne przestaje nim być.

Kolejne przekształcenie przedmiotowe powództwa windykacyjnego lub negatoryjnego na powództwo posesoryjne stanowi "nowe" zgłoszenie żądania o takim charakterze ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami. Skoro zatem ustawodawca w art. 344 § 2 k.c. ogranicza dochodzenie roszczeń posesoryjnych krótkim, rocznym terminem, liczonym od daty naruszenia posiadania, kolejne przekształcenie powództwa na powództwo posesoryjne może odnieść skutek tylko wtedy, gdy nastąpiło w tym terminie, to znaczy przed upływem roku od chwili naruszenia posiadania, w przeciwnym bowiem razie trzeba uznać, że roszczenie posesoryjne wygasło.

Uchwała SN z dnia 7 kwietnia 1992 r., III CZP 29/92

Standard: 15015 (pełna treść orzeczenia)