Ochrona posiadania w przypadku przeniesienia posiadania na inną osobę w trakcie procesu (art. 192 pkt 3 k.p.c.)

Powództwo o przywrócenie posiadania rzeczy nie może być skutecznie dochodzone przeciwko osobie, która naruszyła posiadanie rzeczy, jeżeli w toku sprawy przeniosła posiadanie tej rzeczy na inną osobę.

Cechą charakterystyczną roszczenia posesoryjnego, wyrażającego się skierowanym do naruszyciela żądaniem przywrócenia stanu poprzedniego, przez wydanie rzeczy, której posiadanie zostało samowolnie naruszone (art. 344 § 1 k.c.), - podobnie jak w przypadku ochrony własnej posiadacza - jest to, że może być ono skutecznie dochodzone tylko o tyle, o ile naruszyciel ma tę rzecz w swoim ręku.

Z chwilą, gdy osoba, która pozbawiła posiadacza władztwa nad rzeczą, sama to władztwo utraciła, przestaje być legitymowana biernie, a wytoczone przeciw niej żądanie staje się bezprzedmiotowe. Tym wyraża się sens ochrony posiadania z punktu widzenia jej skuteczności (wyrok SN z dnia 7 lipca 1995 r., I CRN 52/95).

Jeśli nawet uwzględnić te z wypowiedzi przedstawicieli doktryny, które dopuszczają możliwość objęcia zakresem zastosowania art. 192 pkt 3 KPC także przypadki „przeniesienia posiadania rzeczy”, czy szerzej, „przeniesienia władztwa nad rzeczą” (zob. też podobne stanowisko w uz. uchwały SN z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZP 38/10 oraz wyroku z dnia 20 stycznia 2010 r., III CSK 171/09), to szczególna regulacja zawarta w art. 478 KPC ograniczająca badanie w sprawach o naruszenia posiadania obowiązku respektowania ostatniego stanu posiadania, wyłącza w tym odrębnym postępowaniu zastosowanie konsekwencji przewidzianych w art. 192 pkt 3 KPC.

Uchwała SN z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 25/16

Standard: 14996 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Cechą charakterystyczną roszczenia posesoryjnego, wyrażającego się skierowanym do naruszyciela żądaniem przywrócenia stanu poprzedniego, przez wydanie rzeczy, której posiadanie zostało samowolnie naruszone (art. 344 § 1 k.c.), jest to, że może być ono skutecznie dochodzone tylko o tyle, o ile naruszyciel ma tę rzecz w swoim ręku. Z chwilą więc, gdy osoba, która pozbawiła posiadacza władztwa nad rzeczą, sama to władztwo utraciła, przestaje być legitymowana biernie, a wytoczone przeciw niej żądanie staje się bezprzedmiotowe. Jest przy tym zupełnie obojętne, czy ta utrata nastąpiła bez woli i winy tej osoby, czy też uczyniła ona to świadomie, choćby w tym celu, żeby udaremnić akcję powoda. Dotyczy to zresztą w całej rozciągłości również - bardzo zbliżonego od strony przedmiotowej -roszczenia windykacyjnego właściciela opartego na przepisie art. 222 § 1 k.c. 

Wyrok uwzględniający powództwo o wydanie rzeczy przeciwko osobie, która nie ma jej w swoim władaniu, jest pozbawiony jakiejkolwiek mocy wykonawczej.

Wyrok SN z dnia 7 lipca 1995 r., I CRN 52/95

Standard: 66159 (pełna treść orzeczenia)