Rozłożenie zasądzonej spłaty lub dopłaty na raty (art. 212 § 3 k.c.)

Jeżeli okoliczności sprawy za tym przemawiają, art. 212 § 3 k.c. nie stoi na przeszkodzie zasądzeniu dopłaty lub spłaty bez odsetek.

W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych. Z uzasadnienia uchwały w sprawie III CZP 80/03 wynika, że odsetki wskazane w art. 212 § 3 k.c. mogą mieć mieszany charakter, tzn. mogą być odsetkami kapitałowymi (kredytowymi), oraz odsetkami za opóźnienie, przysługującymi w wypadku uchybienia terminowi dokonania dopłaty lub spłaty.

Przyjęcie mieszanego charakteru odsetek nie wyłącza jednak obowiązku orzekania o nich przez sąd z urzędu na podstawie art. 212 § 3 k.c. tylko w odniesieniu do odsetek kapitałowych, w związku z czym orzekanie o odsetkach nie mających takiego charakteru byłoby jedynie uprawnieniem, a nie obowiązkiem sądu. Powyższa wypowiedź nie może być interpretowana jako bezwarunkowy obowiązek sądu do zasądzania w każdym przypadku odsetek kapitałowych w sytuacji, gdy dochodzi do rozłożenia spłat (lub dopłat) na raty. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że artykuł 212 § 3 k.c. uprawnia sąd do wydania takiego orzeczenia w określonych okolicznościach (por. m.in. postanowienia SN z 6 listopada 2002 r., III CKN 1372/00, z 8 marca 2004 r., III CK 455/02).

Wykładnia art. 212 § 3 k.c. nie wyklucza poglądu, że w ramach prawidłowego jego stosowania sąd, jeżeli okoliczności sprawy za tym przemawiają, może zasądzić dopłatę lub spłatę bez odsetek.

Postanowienie SN z dnia 11 stycznia 2019 r., V CSK 524/17

Standard: 43502 (pełna treść orzeczenia)

Stosując art. 212 § 3 k.c. sąd powinien uwzględnić nie tylko składniki majątkowe, które są przedmiotem postępowania działowego, ale całościowo stan majątkowy uczestników postępowania działowego, w szczególności czy inne, nieobjęte postępowaniem, składniki majątku współwłaściciela zobowiązanego do spłat mogą mieć znaczenie dla możliwości i terminu wywiązania się przez niego z obowiązku spłat, w tym poprzez ewentualną możliwość zaciągnięcia odpowiedniego kredytu.

Ochrona sytuacji majątkowej współwłaściciela, któremu przyznano przedmiot objęty postępowaniem podziałowym powinna nastąpić z jak najmniejszym uszczerbkiem dla ochrony interesów majątkowych pozostałych współwłaścicieli uprawnionych do stosownych spłat.

 Z drugiej strony, jeżeli przedmiot podziału jest tego rodzaju, że wymaga dokonywania także nakładów inwestycyjnych okoliczność ta powinna być wzięta także pod rozwagę.

Dla określenia terminu spłat nie bez znaczenia jest także czas trwania postępowania podziałowego, jeżeli w tym okresie uczestnik postępowania zobowiązany do spłat korzystał z przedmiotu objętego węzłem współwłasności.

Natomiast odnośnie do zabezpieczenia zasądzonej spłaty, to żądający zabezpieczenia powinien w postępowaniu sprecyzować, jakiej formy zabezpieczenia jego spłaty oczekuje.

Przepis zawarty w art. 212 § 3 k.c. jest przepisem szczególnym wobec przepisu z art. 320 k.p.c., który wobec tego nie ma zastosowania do rozłożenia na raty bądź odroczenia terminu płatności spłaty zasądzanej w postępowaniu podziałowym. Przepis zawarty w art. 320 k.p.c. może mieć zastosowanie w sprawach o zniesienie współwłasności jedynie do innych należności zasądzanych w orzeczeniach działowych (por. wyrok SN z dnia 24 kwietnia 1969 r., III CRN 61/69 oraz postanowienie SN z dnia 8 października 2009 r., II CK 2/09

Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2013 r., V CSK 79/12

Standard: 50677 (pełna treść orzeczenia)

Zasądzenie przez Sąd spłaty bez rozłożenia jej na raty samo przez się nie stanowi o naruszeniu art. 212 § 3 k.c.

Postanowienie SN z dnia 3 października 2012 r., II CSK 113/12

Standard: 69244 (pełna treść orzeczenia)