Wyrok z dnia 1969-04-24 sygn. III CRN 61/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 61/69

Wyrok z dnia 24 kwietnia 1969 r.

Przewidziana w art. 212 § 3 k.c. możliwość rozkładania na raty tylko dopłat i spłat nie wyłącza możliwości rozkładania na raty na zasadach ogólnych (art. 320 k.p.c.) innych należności zasądzanych w orzeczeniach działowych (art. 618 § 1 i 686 k.p.c.).

Przewodniczący: sędzia J. Policzkiewicz (sprawozdawca). Sędziowie: Z. Wasilkowska, F. Wesely.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Władysława Ł. o dział spadku po Ewie i Walentym małż. Ł., na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 lutego 1967 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie wraz z postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 17 marca 1967 r. i postanowienie Sądu Powiatowego w Łodzi z dnia 15 lutego 1966 r. w takim zakresie, w jakim dotyczą one ustalenia terminów i rozłożenia na raty płatności kwoty 56.058 zł i kwoty 9.000 zł.

Uzasadnienie

Prawo do dziedziczenia gospodarstwa rolnego położonego we wsi W., pozostałe w spadku po Ewie i Walentym małż. Ł., zachowali ich synowie Władysław Ł. i Jan Ł. po połowie.

Na gospodarstwie tym mieszka i pracuje Jan Ł., natomiast zamieszkały w Ł. Władysław Ł. jest inwalidą zaliczonym do II grupy.

Sąd Powiatowy w Łodzi postanowieniem z dnia 15.II.1966 r. dokonał działu spadku w ten sposób, że całe spadkowe gospodarstwo rolne o powierzchni około 8,12 ha, wraz z budynkami, drzewami, lasem oraz inwentarzem żywym i martwym, przyznał Janowi Ł. i zasądził od niego na rzecz Władysława Ł. 71.333 zł tytułem spłaty oraz 11.910 zł tytułem zwrotu przychodów, przy czym zaznaczył, że obie te kwoty są "płatne w przeciągu 10 lat od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z 8% od dnia 15 lutego 1966 r.

Na skutek rewizji obu uczestników Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 13.II.1967 r. - zgodnie z jego wykładnią - zmienił częściowo wymienione postanowienie Sądu Powiatowego w ten sposób, że kwotę 71.333 zł obniżył do 56.058 zł płatnych w dwóch ratach: pierwsza w wysokości 26.058 zł - w dniu 31.XII.1967 r. a druga w wysokości 30.000 zł - w dniu 31.XII.1968 r., z 8% od każdej uchybionej raty, z tym zastrzeżeniem, że w razie uchybienia pierwszej raty cała należność stanie się wymagalna; drugą kwotę, mianowicie 11.910 zł, obniżył do 9.000 zł, płatnych jednorazowo w dniu 13.II.1967 r.

Obniżenia zasądzonych kwot dokonał Sąd Wojewódzki w wyniku skorygowania wartości spadkowego gospodarstwa i okresu pobierania przychodów, a co do rozłożenia płatności 56.058 zł na dwie raty, podniósł, że pozwoli to zobowiązanemu wystarać się o kredyt bankowy.

W rewizji nadzwyczajnej, złożonej w dniu 1.II.1969 r. na skutek podania Jana Ł., Minister Sprawiedliwości wnosi o częściowe uchylenie wymienionych wyżej postanowień Sądu Wojewódzkiego i Sądu Powiatowego oraz o zasądzenie od Jana Ł. na rzecz Władysława Ł. tytułem spłaty kwoty 56.058 zł oraz tytułem użytkowania jego udziału kwoty 9.000 zł z rozłożeniem tych kwot na odpowiednią ilość rat, jak również o orzeczenie w zakresie opłat i kosztów procesu.

Skarżący zarzuca, że postanowienie Sądu Wojewódzkiego w zaskarżonej części narusza art. 212 § 3 w związku z art. 1035 k.c. oraz interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jak wynika z pisma Wojewódzkiego Biura Geodezji i Urządzeń Rolnych w Ł. z dnia 10.VIII.1966 r., spadkowe gospodarstwo rolne o ogólnej powierzchni 8,46 ha (w tym 1 ha lasu) zawiera grunty klasy IV, IV b, V i VI.

Według biegłego gospodarka powoda, jakkolwiek nie zaniedbana, wymaga jednak poważnych wkładów obornikowych i nawozów sztucznych. Inwentarz żywy w tym gospodarstwie nowi zaledwie 40% prawidłowej obsady. Biegły określił budynki jako znajdujące się w stanie opłakanym, wymagające kapitalnego remontu i przebudowy. Gospodarstwo to ze względu na słabość gleb i brak odpowiednich budynków gospodarczych, a przede wszystkim wskutek braku środków finansowych na bardziej rentowne nakłady inwestycyjne prowadzone jest - zdaniem biegłego - ekstensywnie i mało dochodowo.

W świetle tych okoliczności nie wydaje się, żeby Jan Ł. mógł uiścić zasądzone kwoty na warunkach określonych przez Sąd Wojewódzki, zwłaszcza że nie zostało wyjaśnione, czy ma on realne możliwości uzyskania pożyczki bankowej na dokonanie spłaty.

W tym stanie rzeczy należy uznać, że przez niezastosowanie dalej idących ulg co do rozłożenia na raty zasądzonych kwot Sąd Wojewódzki naruszył przepisy art. 212 § 3 w związku z art. 1035 k.c. co do kwoty 56.058 zł, a co do kwoty 9.000 zł - przepis art. 320 k.p.c.

Przewidziana w art. 212 § 3 k.c. możliwość rozkładania na raty tylko dopłat i spłat nie wyłącza możliwości rozkładania na raty na zasadach ogólnych (art. 320 k.p.c.) innych należności zasądzanych w orzeczeniach działowych (art. 618 § 1 i 686 k.p.c.).

Ponieważ Sąd Wojewódzki nie kierował się powyższymi przesłankami wbrew podstawowym założeniom polityki rolnej Państwa, zaskarżone orzeczenie nie może się ostać pomimo upływu terminu przewidzianego w art. 421 § 2 k.p.c.

W obecnym jednak stanie sprawy brak jest podstaw do ostatecznego jej rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Należy bowiem poczynić dalsze ustalenia co do aktualnych okoliczności mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego. Nie została też dotychczas wyjaśniona bliżej sytuacja materialna i rodzinna wnioskodawcy, jak również sytuacja osobista i rodzinna uczestnika postępowania.

OSNC 1970 r., Nr 1, poz. 13