Publiczne znieważenie znaku lub symbolu państwowego (art. 137 k.k.)

Zawarte w przepisach prawa definicje mają jedynie orientacyjny charakter.

Znamiona przestępstwa przewidzianego w art. 137 § 1 realizować będzie także takie zachowanie, które skierowane jest przeciwko przedmiotowi nieodpowiadającemu dokładnie kryteriom definicyjnym zawartym w odpowiednich przepisach, lecz który symbolizuje dostatecznie wyraźnie państwo polskie i ma charakter znaku państwowego. W takim przypadku czynność sprawcza skierowana będzie przeciwko przedmiotowi określonemu jako "inny znak państwowy"

Przestępstwo określone w art. 137 w części, w jakiej kryminalizuje zachowania polegające na niszczeniu, uszkodzeniu lub usuwaniu znaków państwowych, ma charakter materialny. Do jego znamion należy skutek w postaci zniszczenia, uszkodzenia lub usunięcia określonego symbolu państwowego. Usuwanie zaś oznacza zachowanie polegające na zabraniu określonego symbolu państwowego z miejsca, w którym został on wystawiony.

Prawdą jest, że znamieniem przestępstwa z art. 137 § 1 k.k. jest działanie "publiczne" a nie w "miejscu publicznym" jak wynika to z opisu przypisanego oskarżonemu czynu.

Zachowanie publiczne oznacza podjęcie zachowania w miejscu, które jest dostępne dla nieokreślonego bliżej liczebnie i rodzajowo kręgu osób. Warunek "publiczności" spełnia sama możliwość dostrzeżenia przez bliżej nieoznaczoną liczbę osób zachowania sprawcy ze względu na miejsce jego podjęcia, sposób lub okoliczności. Nie jest natomiast konieczne, aby w konkretnym przypadku zachowanie się sprawcy było dostrzeżone rzeczywiście przez większą liczbę osób.

Znamię "publicznie" należy odnosić do realizacji przestępczego skutku: Działanie sprawcy wyczerpywało znamiona przestępstwa z art. 137 § 1, w tym również znamię działania "publicznie", gdyż podejrzany usunął flagę państwową wywieszoną na budynku przy rynku, a więc w miejscu publicznym, i chociaż uczynił to w środku nocy, to wyrzucenie następnie flagi na konar drzewa, jak i jej brak na właściwym miejscu w dniu święta państwowego, mogły być w czasie zdarzenia oraz w okresie późniejszym spostrzeżone przez nieograniczoną liczbę osób (wyrok SA w Katowicach z 30 września 2008 r., II AKa 282/08).

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 27 września 2018 r., II AKa 155/18

Standard: 23753 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 137 § 1 k.k. wprowadza określenie aktywności potencjalnego sprawcy jako zachowania w postaci enumeratywnie wyliczonej:

• znieważanie,
• niszczenie,
• uszkadzanie,
• usuwanie.
• Jako przedmiot ochrony w normie tej wprowadzono godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy.

W wyroku Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 29 października 2008 r., II AKz 777/08 stwierdzono, iż w sytuacji, w której przestępstwo opisane w konkretnym przepisie ustawy karnej, np. w art. 137 § 1 k.k., ma charakter wieloodmianowy, poszczególne jego znamiona określające czynność sprawczą wyodrębniają zachowania mogące być traktowane jako czyny w znaczeniu ontologicznym, podlegające samodzielnie penalizacji, jako objęte jednym zamiarem towarzyszącym takiemu zachowaniu, aczkolwiek nie można wykluczyć, by o jedności takiego czynu nie stanowiła realizacja wszystkich odmian tego typu czynu (np. w wypadku przyjęcia konstrukcji czynu ciągłego bądź czynu współkaranego lub kumulatywnego zbiegu przepisów), przy czym od woli oskarżyciela zależy, w jaki sposób opisując zdarzenie faktyczne w zarzucie skargi zasadniczej, określi wiążące dla sądu granice oskarżenia.

Istota tej nieprzekraczalnej granicy w odniesieniu do czynu zarzuconego oskarżonym, opisanego w art. 137 § 1 k.k., wywołuje skutki w zakresie rodzaju winy, a konkretnie w zakresie zamiaru, jakim musi charakteryzować się działanie sprawcy.

W odniesieniu do czynności sprawczych polegających na niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu umyślność może się przejawiać zarówno w formie zamiaru bezpośredniego, jak i zamiaru wynikowego.

W wypadku zachowania polegającego na znieważaniu godła lub znaku państwowego umyślność może się przejawiać jedynie w formie zamiaru bezpośredniego, z uwagi na intencjonalny charakter znamienia opisującego czynność wykonawczą.

Także w literaturze prawa karnego niekwestionowany jest pogląd, zgodnie z którym strona podmiotowa przestępstwa z art. 137 k.k. obejmuje winę umyślną w obu jej postaciach, znieważenie jednak zakłada zamiar bezpośredni z uwagi na intencjonalny charakter znamienia opisującego czynność wykonawczą.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 20 września 2018 r., II AKa 200/18

Standard: 25630 (pełna treść orzeczenia)