Zatajenie złej kondycji finansowej; zaciąganie zobowiązań przez bankruta

Zatajanie faktycznego stanu finansowego sprawcy, jest kreowaniem mylnego wyobrażenia o możliwościach spłaty zobowiązania w umówionym terminie, a nie w ogóle w czasie bliżej nieoznaczonym, prowadzące do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Wyrok SA w Szczecinie z dnia 31 marca 2022 r., II AKa 253/21

Standard: 78210 (pełna treść orzeczenia)

Wyłącznie wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd co do możliwości zapłaty w ustalonym przez oskarżonych i pokrzywdzonego terminie należności przypadających pokrzywdzonemu jest całkowicie wystarczające dla oceny rozporządzenia mieniem dokonanego przez pokrzywdzonego jako rozporządzenia niekorzystnego, skoro za niekorzystność na gruncie art. 286 § 1 k.k. uznaje się każde pogorszenie sytuacji majątkowej kontrahenta, przejawiające się we wszelkich relewantnych z punktu widzenia okoliczności dotyczących wykonania wynikającego z transakcji zobowiązania lub zabezpieczenia transakcji elementach. Niekorzystność nie musi więc wcale wnikać z braku zamiaru zapłaty należnego świadczenia, a dla jej przyjęcia wystarczające jest zmniejszenia szans na zaspokojenie roszczeń pokrzywdzonego w przyszłości lub zwiększenia ryzyka po stronie pokrzywdzonego. 

Ryzyko niewywiązania się kontrahenta z przyjętego zobowiązania jest w obrocie gospodarczym ze zrozumiałych względów czymś oczywistym i musi być wkalkulowane w każdy rodzaj działalności gospodarczej. Nie sposób jednak uznać, aby uczestnicy obrotu gospodarczego uzyskiwali z tego tytułu uprawnienie do posługiwania się kłamstwem czy też uprawnieniem do zatajania przed kontrahentami okoliczności istotnych dla szacowania poziomu przyjmowanego i akceptowanego przez nich ryzyka. Problem więc nie w tym, czy oskarżeni chcieli zapłacić pokrzywdzonemu za wykonane przez niego usługi, lecz w tym, że wbrew rzeczywistości informowali pokrzywdzonego o tym, że przyczyną opóźnienia w zapłacie jest jedynie brak uzyskania płatności za wykonane prace od (...) S.A., a w sytuacji gdy pokrzywdzony chciał uzyskać zabezpieczenie płatności poprzez cesję wierzytelności przypadających (...) sp. z o.o. od (...) S.A. całkowicie niezgodnie z prawdą poinformowali go o tym, że spółka oskarżonych posiada wobec (...) S.A. bezsporne i wymagalne wierzytelności, których wysokość zabezpiecza uzyskanie przez pokrzywdzonego zapłaty.

Okoliczności, że oskarżeni:

- konsekwentnie uznawali zasadność roszczeń pokrzywdzonego,

- spójnie wskazywali w procesie na przyczyny nieregulowania należności,

- w miarę posiadanych możliwości dofinansowywali własnymi środkami spółkę (...),

- osobiście byli zaangażowani w realizacje robót budowlanych,

- kwestionowali zasadność wystawionych przez (...) S.A. not obciążeniowych,

- nie godzili się na kompensaty dokonywane przez (...) S.A.,

- podejmowali próby odzyskania środków pieniężnych im należnych,

- korzystali w tym zakresie z profesjonalnej obsługi prawnej,

uznać należy za nieistotne w konfrontacji z prawidłowo ustalonymi faktami, z których wynika, że nie informowali oni pokrzywdzonego, że niższa niż spodziewana przez nich wysokość wpłat ze strony (...) S.A. uniemożliwiała im wywiązanie się w terminie z płatności na rzecz pokrzywdzonego. Gdyby to uczynili, a pokrzywdzony wiedząc o sporze oskarżonych ze (...) S.A. kontynuowałby świadczenie zleconych usług transportowych, akceptując ryzyko uzyskania zapłaty dopiero po rozstrzygnięciu sporu między oskarżonymi a (...) S.A., czynienie oskarżonym zarzutu oszustwa byłoby w istocie bezzasadne.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 27 stycznia 2022 r., II AKa 290/21

Standard: 73941 (pełna treść orzeczenia)

Gdy w toku trwającej współpracy gospodarczej występuje w pewnym momencie znaczące pogorszenie się sytuacji finansowej zamawiającego towary lub usługi, uniemożliwiające wywiązanie się z płatności w terminie, przy czym zamawiający nie poinformował o tym dostawcy towarów lub wykonawcy usług i taki kontrahent o tej nowej okoliczności nie wiedział. Wówczas zawierając dalsze umowy, określając taki jak poprzednio termin zapłaty lub przyjmując faktury ze wskazanym terminem płatności niemożliwym do dochowania, zamawiający wprowadza w błąd co do zamiaru zapłaty w terminie akceptowanym przez drugą stronę umowy i kontynuowanie współpracy może wtedy realizować znamiona przestępstwa oszustwa (tak przyjął też SA w Katowicach w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r., II AKa 229/14), a wprowadzenie w błąd może być tu dokonane poprzez zaniechanie udzielenia stosownej informacji (patrz np. wyrok SN z dnia 6 grudnia 2017 r., czy wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 maja 2018 r., II AKa 332/17).

Wyrok SA w Katowicach z dnia 22 listopada 2021 r., II AKa 90/21

Standard: 79035 (pełna treść orzeczenia)