Materialny charakter bójki lub pobicia; narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo

Występek z art. 158 § 1 k.k. ma charakter materialny i w rezultacie do przypisania sprawcy tego przestępstwa wymagane jest ustalenie – które musi znaleźć odzwierciedlenie w opisie czynu – nie tylko udziału oskarżonego w bójce lub pobiciu, lecz także tej okoliczności, że pobicie (bójka) miało niebezpieczny charakter, który powodował stan realnego, bezpośredniego (podkreślenie SN) zagrożenia wystąpieniem skutków wymienionych w tym przepisie.

Przestępstwo to jest typowym przestępstwem konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo. Nie jest w związku z tym obojętne dla odpowiedzialności karnej sprawców, jaki stopień niebezpieczeństwa dla zdrowia czy też dla życia został spowodowany w wyniku pobicia (lub bójki) określonego w art. 158 § 1 k.k.

Nie każde sprowadzenie niebezpieczeństwa nosi cechę bezpośredniości, które stanowi signum specifficum przestępstw materialnych z narażenia, odróżniających je od przestępstw bezskutkowych. Skoro tak, to brak takiego ustalenia świadczy o dekompletacji znamion występku z art. 158 § 1 k.k.

Poza ustaleniem bezpośredniości narażenia, konieczne jest również określanie potencjalnego stopnia narażenia, a więc wskazanie postaci wystąpienia możliwego skutku z art. 148 § 1 k.k., 156 § 1 k.k. czy też z art. 157 § 1 k.k., przy czym te znamiona przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. nie mogą wystąpić jednocześnie. 

W wypadku przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. skutek w postaci narażenia został określony w formie alternatywy rozłącznej. W konsekwencji, sprawcy tego typu przestępstwa możliwe jest przypisanie tylko jednej z tych postaci narażenia, tj. utraty życia albo wystąpienia skutku z art. 156 § 1 k.k. czy też z art. 157 § 1 k.k. Wadliwe jest więc, w ramach opisu czynu przypisanego w wyroku skazującym (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.), zamieszczenie w opisie czynu wszystkich alternatywnych znamion wynikających z treści konkretnego przepisu, który wskazuje na możliwość popełnienia identycznie kwalifikowanego przestępstwa w różnych formach.

Wyrok SN z dnia 15 czerwca 2021 r., IV KK 40/20

Standard: 57196 (pełna treść orzeczenia)