Wniosek o ściganie sprawców anonimowych

Wniosek o ściganie (art. 12 § 2 k.p.k.) nie musi zawierać imiennego wskazania sprawców.

Art. 12 § 2 k.p.k., który określając wymogi formalne wniosku o ścignie, zezwala na wskazanie w nim także sprawców anonimowych. Jak słusznie podkreśla się w orzecznictwie SN utrwalonym w praktyce, przepisy prawa karnego materialnego i procesowego nie nakładają na uprawnionego do złożenia wniosku o ściganie obowiązku imiennego wskazania sprawców (zob. postanowienie SN z dnia 25 kwietnia 2013 r., III KK 121/12, wyrok SN z dnia 16 sierpnia 1972 r., II KR 121/72) i to niezależnie od stadium postępowania, w którym ten wniosek został złożony.

Postanowienie SN z dnia 9 lipca 2013 r., II KK 169/13

Standard: 17123 (pełna treść orzeczenia)

Istota rozwiązania zawartego w art. 12 § 2 k.p.k. sprowadza się do tego, że w razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców, obowiązek ścigania obejmuje także wszystkie inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, pod warunkiem jednak, że należy o tym pouczyć składającego wniosek oraz że obowiązek owego ścigania nie dotyczy osób najbliższych dla pokrzywdzonego.

Rozwiązanie to a minori ad maius ma tym bardziej zastosowanie do tzw. wniosku anonimowego, czyli wniosku, w którym pokrzywdzony nie wskazuje z imienia ani nazwiska jakiegokolwiek ze sprawców czynu popełnionego wobec niego. Prawo nie nakłada bowiem na uprawnionego do złożenia wniosku o ściganie obowiązku imiennego wskazania sprawców, gdyż obowiązek taki – jak podnosi się zresztą od dawna w orzecznictwie (zob. np. wyrok SN z dnia 16 sierpnia 1972 r., II KR 121/72) – stanowiłby przeszkodę procesową zapewniającą bezkarność sprawcy.

W razie złożenia wniosku o ściganie anonimowe, po wykryciu domniemanych sprawców, nie ma też potrzeby uzupełnienia zgłoszonego uprzednio żądania ścigania w odniesieniu do takich osób, chyba że są to osoby najbliższe dla pokrzywdzonego (zob. uch. SN z dnia 13 października 1971 r., VI KZP 34/71).

Przy przestępstwach ściganych bezwzględnie na wniosek pokrzywdzonego wola tego pokrzywdzonego, jako uprawnionego do złożenia wniosku o ściganie, ograniczona jest jedynie do podjęcia decyzji co do żądania ścigania sprawców czynu, który go dotknął, a nie do decydowania o tym, które z osób współuczestniczących w tym czynie mogą, a które nie mogą być ścigane. Ściganie wszystkich współuczestniczących w zdarzeniu przestępnym, po złożeniu wniosku, następuje już bowiem z urzędu, czyli niezależnie od woli pokrzywdzonego (zob. wyrok SN z dnia 21 listopada 1977 r., I KR 185/77), a pokrzywdzony ten może jedynie wyłączyć spod ścigania osoby dlań najbliższe, gdyby na skutek złożenia wniosku bez wskazywania jakiegokolwiek sprawcy lub co do niektórych tylko imiennie określonych osób, okazało się, że wśród ustalonych przez organ domniemanych sprawców znajduje się osoba dla niego najbliższa.

W żadnym wypadku składający wniosek o ściganie nie może prawnie skutecznie ograniczyć go do ścigania niektórych tylko sprawców przestępstwa wnioskowego, chyba, że owymi wyłączonymi spod ścigania byłyby osoby dla niego najbliższe w rozumieniu art. 115 § 11 k.k. Nie ma przy tym znaczenia, czy wnioskodawca zna, czy też nie zna danej osoby, której ścigania sobie nie życzy, jeżeli tylko prawidłowo pouczony o konsekwencjach płynących z art. 12 § 2 k.p.k., złoży wniosek o ściganie choćby niektórych tylko sprawców albo ogólnie sprawców bez wskazywania ich z imienia i nazwiska.

Postanowienie SN z dnia 25 kwietnia 2013 r., III KK 121/12

Standard: 17124 (pełna treść orzeczenia)