Przedmioty majątkowe wyczerpujące prawie cały spadek
Testament zapisowy (art. 961 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Pojęcie „wyczerpują prawie cały spadek” dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy rozporządzenie pomija składniki marginalnej wartości na tle pozostałej masy spadku.
W przedmiotowym oświadczeniu woli brak jest sformułowań, które świadczyłyby o woli spadkodawczyni do kompleksowego rozrządzenia całym swoim mieniem na wypadek śmierci. Należy zauważyć, że dokument ten nie obejmuje w ogóle najbardziej wartościowego przedmiotu należącego do spadku a to udziału w nieruchomości - działce zabudowanej domkiem letniskowym. Na tle pozostałych składników masy majątku, ten składnik, nawet uwzględniając iż spadkodawczyni przysługiwał udział w tym prawie, przedstawia wartość przekraczającą wartość pozostałych składników.
Z tych przyczyn Sąd uznał, że w niniejszej sprawie nie zachodzi sytuacja powołania osób wymienionych w piśmie do całości spadku. Oceny tej nie zmienia także zawarcie sformułowania "co się zostanie to podzielić równo". Brak podstaw do uznania, że takie stwierdzenie miało zastąpić rozrządzenie udziałem w zabudowanej nieruchomości. Z uwagi na brzmienie oraz kolejność następujących po sobie rozrządzeń, ich gradację, Sąd uznał, że sformułowanie to może dotyczyć drobnych przedmiotów.
Spadkodawczyni złożyła oświadczenia dotyczące jej majątku wiążąc jego składniki w sposób ścisły z daną osobą. Nie tylko bowiem oznaczyła przedmioty i osobę, ale dołączyła ścisłe wskazówki jakich okoliczności w życiu każdego z nich (matura / urodziny) ma dotyczyć otrzymanie danego składnika. Nadto spadkodawczyni dołączyła ściśle osobiste pamiątki do tych przedmiotów. Nie może zatem budzić wątpliwości, że jej intencją nie było ogólne powołanie osób do całego spadku w udziałach. Intencją spadkodawczyni było, w ocenie Sądu, aby każda z rzeczy przypadła ściśle określonej osobie. Sytuacja ta, jak wskazano powyżej, nie odpowiada warunkom, które pozwalają na uznanie, że spadkodawczyni powołała wymienione osoby do całości spadku w udziałach.
Istotne znaczenie w sprawie posiada również okoliczność, że spadkodawczyni już za życia zaczęła wypełniać postanowienia sporządzonego pisma. Jak wynika z zeznań wnioskodawczyni, jej matka już za życia przekazała wnukowi przeznaczoną dla niego kopertę i pieniądze. Zachowanie to podkreśla wolę spadkodawczyni, aby konkretne osoby otrzymały ściśle określone przedmioty, co może odpowiadać instytucji zapisu a to rozrządzeniu zobowiązującemu do przekazania określonego świadczenia oznaczonej osobie (art. 968 k.c.).
Uznając zatem, że pismo pozostawione przez J. B. nie obejmuje powołania do spadku, Sąd stwierdził nabycie spadku w oparciu o przepisy regulujące dziedziczenie ustawowe.
Postanowienie SR w Gliwicach z dnia 16 września 2015 r., I Ns 724/15
Standard: 5419 (pełna treść orzeczenia)
W przepisach art. 948 KC i art. 961 KC przewidziano dyrektywy interpretacyjne testamentu, przy czym dyrektywa zawarta w art. 948 KC ma charakter ogólny, dyrektywa zaś z art. 961 KC - szczególny. Zgodnie z pierwszym z wymienionych artykułów, testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli w oparciu o treść testamentu nie można w sposób jednoznaczny ustalić rzeczywistej woli spadkodawcy, testament obejmuje prawie cały - a tym bardziej cały - spadek, wątpliwości zaś dotyczą zakwalifikowania jako spadkobiercy albo zapisobiercy osoby, na rzecz której dokonano w testamencie rozrządzeń, zastosowanie znajduje reguła wyrażona w art. 961 KC. W myśl tego artykułu, jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku; jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.
Postanowienie SN z dnia 29 marca 2007 r., I CSK 3/07
Standard: 16954 (pełna treść orzeczenia)