Umowa pośrednictwa zwykła (świadczenie usług natury faktycznej)

Osoba, która w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej pośredniczyła na rzecz obu stron przy zawieraniu umowy sprzedaży, odpowiada za szkodę poniesioną przez kupującego wskutek wady prawnej nabytego samochodu, o której wiedziała lub - po zapoznaniu się z dokumentami i dokonaniu zwykłego przeglądu tego pojazdu - z łatwością mogła ją wykryć.

Przyrzeczenie przyjmującemu zlecenie wynagrodzenia za nastręczenie sposobności do zawarcia z inną osobą umowy sprzedaży, albo za pośredniczenie przy zawarciu takiej umowy, jest umową pośrednictwa. Jest to - w odróżnieniu od jego szczególnych form (jak agencja czy komis) - zwykłe pośrednictwo. Ta postać pośrednictwa nie została uregulowana jako odrębna typowa umowa w kodeksie cywilnym. Pośrednictwo zwykłe przedstawia się jako umowa o świadczeniu usług natury faktycznej. W doktrynie utrwalił się - w związku z tym - pogląd, że do takiej umowy należy odpowiednio stosować przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).

Treść zobowiązania łączącego pośrednika z potencjalnym nabywcą jednak sprzeciwia się wymaganiu od niego, żeby uprzednio w drodze specjalistycznych technicznych badań samochodu i dochodzeń sprawdził, czy pierwszy zleceniodawca (sprzedawca) jest właścicielem samochodu oferowanego przy jego współudziale do sprzedaży. Tolerowanie - w tym przedmiocie - opieszałości pośrednika godziłoby znów w zaufanie, jakim obdarzyła go osoba trzecia nawiązując z nim stosunek pośrednictwa.

Za tym, że zakres należytej staranności obejmuje powinności dokonania przezeń w tym celu w dostępny mu sposób (w zakresie wiadomości doświadczonego kierowcy) oględzin samochodu i zapoznania się z dokumentacją tego pojazdu, przemawia wzgląd na lojalność pośrednika również wobec kupującego. O powstałym stąd podejrzeniu, że samochód oferowany mu do sprzedaży może nie być własnością sprzedawcy, powinien więc we właściwym czasie powiadomić kupującego.

Pośrednik uchybiłby powinności Zachowania należytej staranności w stosunku do nabywcy, gdyby współdziałał w doprowadzeniu do sprzedania mu samochodu mającego wadę prawną, o istnieniu której wiedział lub - stosując się do wyżej opisanej powinności - mógł ją z łatwością wykryć. Konkretyzowałoby to - jak powiedziano - jego winę (art. 472 k.c.) i - co za tym idzie - mogło usprawiedliwiać odpowiedzialność odszkodowawczą wobec nabywcy na zasadzie art. 471 k.c.

Uchwała SN z dnia 18 grudnia 1990 r., III CZP 67/90

Standard: 12851 (pełna treść orzeczenia)