Duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa (art. 249 § 1 k.p.k.)
Podstawy ogólne stosowania środka zapobiegawczego (art. 249 k.p.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Trybunał przypomina, iż art. 5 ust. 1 Konwencji zawiera wyczerpującą listę dopuszczalnych podstaw pozbawienia wolności, którą interpretować należy w sposób ścisły (porównaj, dla przykładu, wyrok Ciulla przeciwko Włochom z 22 lutego 1989, Seria A nr 148, s. 18).
Na podstawie art. 5 ust. 1 (c) osoba może zostać zatrzymana lub aresztowana jedynie w przypadku prowadzenia postępowania karnego, w celu postawienia jej przed właściwym organem prawnym, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przez nią czynu zagrożonego karą (Jecius przeciwko Litwie, nr 34587/97).
„Uzasadnione podejrzenie” popełnienia czynu zagrożonego karą, o którym mowa w art. 5 ust. 1 (c) Konwencji, zakłada istnienie okoliczności bądź też informacji, które przekonałyby obiektywnego obserwatora, iż dana osoba mogła popełnić przestępstwo. Co do zasady, problemy w tym obszarze powstają na poziomie faktów. Zatem, pytaniem na które należy odpowiedzieć jest, czy areszt oparty był na wystarczająco obiektywnych podstawach, wywołujących „uzasadnione podejrzenie”, że miały miejsce fakty będące podstawą jego zastosowania (wyrok z 30 sierpnia 1990, Fox, Campbell i Hartley przeciwko Wielkiej Brytanii, Seria A nr 182, s. 16-18; wyrok z 28 października 1994, Murray przeciwko Wielkiej Brytanii, Seria A, nr 300-A).
Jednakże zaistnienie „uzasadnionego podejrzenia”, w rozumieniu art. 5 ust. 1 (c) Konwencji, obok określonego stanu faktycznego wymaga, aby zaistniałe fakty mogły być zasadnie rozważane jako objęte przepisami przewidującymi odpowiedzialność karną na podstawie Kodeksu karnego. Z tej racji nie może być mowy o „uzasadnionym podejrzeniu”, jeżeli czyny będące podstawą postawienia osobie aresztowanej zarzutów w postępowaniu karnym nie stanowiły czynu zabronionego w czasie ich popełnienia. Kwestią, którą trzeba rozstrzygnąć w rozpatrywanej sprawie jest to, czy tymczasowe aresztowanie skarżącego było „zgodne z prawem” w rozumieniu art. 5 ust. 1. Konwencja odsyła w tym względzie przede wszystkim do prawa krajowego, wymaga jednakże, aby zastosowanie jakiegokolwiek środka pozbawiającego osobę wolności pozostawało w zgodzie z celem art. 5, którym jest zagwarantowanie osobom ochrony przed arbitralnym zatrzymaniem lub aresztowaniem (wyrok Bozano przeciwko Francji z 18 grudnia 1986, Seria A nr 111, s. 23; wyrok Lukanov przeciwko Bułgarii z 20 marca 1997, Reports 1997-II, s. 543).
Gdy Konwencja odsyła wyraźnie do prawa krajowego, jak ma to miejsce w przypadku art. 5, prawidłowe stosowanie tego prawa stanowi integralną część obowiązków Państw-Stron Konwencji, a Trybunał posiada kompetencje do egzekwowania - jeżeli zaistnieje taka potrzeba - tego obowiązku. Jednakże zakres kompetencji Trybunału podlega ograniczeniom, stanowiącym nieodłączny element logiki europejskiego systemu ochrony, gdyż wykładnia i stosowanie prawa krajowego należy w pierwszej kolejności do władz krajowych, a zwłaszcza do sądów krajowych (porównaj m. in. wyrok w sprawie Lukanov, ibidem; oraz wyrok z 24 listopada 1994 w sprawie Kemmache przeciwko Francji (nr 3), Seria A nr 296-C, s. 88).
Włoch przeciwko Polsce (Skarga nr 33475/08)
Standard: 4330
Ocena stopnia prawdopodobieństwa (które, verba legis, musi być "duże") popełnienia przez podejrzanego przestępstwa powinna być, po pierwsze, odnoszona do konkretnego opisu czynu zamieszczonego w postanowieniu o przedstawieniu zarzutów, jako podstawy faktycznej limitującej także organ orzekający co do wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania (art. 250 § 2 k.p.k. w zw. z art. 249 § 1 i 2 k.p.k.).
Po drugie, ocena ta powinna być odnoszona do konkretnej podstawy w zakresie kwalifikacji prawnej, wskazanej w tym dokumencie, jako do normatywnego wzorca, określającego - zdaniem wnioskującego prokuratora - elementy znamion, których prawdopodobieństwo realizacji przez zachowanie scharakteryzowane w opisie czynu musi zostać ocenione jako "duże" (por. P. Kardas: op. cit., s. 68).
Treść przepisu art. 249 § 1 k.p.k. powinna być rozumiana w ten sposób, że zebrane w sprawie dowody muszą wskazywać na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego przestępstwa, które zostało mu zarzucone (art. 249 § 2 k.p.k.), a nie jakiegokolwiek innego przestępstwa (por. np. J. Skorupka: Stosowanie i przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym, Prok. i Pr. 2006, nr 12, s. 109; P. Rogoziński: Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2009 r., WZ 15/09, Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd orzecznictwa, 2010, nr 2, s. 165). Jak już wskazywano w orzecznictwie (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2007 r., WZ 33/07, R-OSNKW 2007, poz. 1868).
Duże prawdopodobieństwo, o którym mowa w art. 249 § 1 k.p.k., odnosić się musi do wszystkich znamion czynu określonego w powołanym przez prokuratora przepisie Kodeksu karnego i nie może ograniczać się do wskazania, że zarzucone podejrzanemu zachowanie wypełnia ewentualnie tylko część znamion wyszczególnionych w danym typie.
Uchwała SN (7) z dnia 27 stycznia 2011 r., I KZP 23/10
Standard: 12728 (pełna treść orzeczenia)