Konieczność złożenia oświadczenia majątkowego osobiście przez stronę i na urzędowym formularzu

Zgodnie z art. 102 ust. 2, musi to być oświadczenie złożone osobiście przez stronę ubiegającą się o zwolnienie od kosztów, a nie przez jej pełnomocnika procesowego w jej imieniu. Złożenie oświadczenia "według określonego wzorca" nie oznacza konieczności sporządzenia pisma procesowego na urzędowym formularzu, dlatego do oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach nie ma zastosowania art. 130 [1] k.p.c. Oświadczenie to powinno zawierać wszystkie dane wymagane według art. 102 ust. 2 oraz informacje określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. Nr 27, poz. 200), jednak nie musi być złożone na urzędowym druku oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik do tego rozporządzenia (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r. I PZ 30/06, OSNP 2008/5-6/73).

W rozpoznawanej sprawie obowiązkiem pełnomocnika powódki załączenie do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oświadczenia złożonego osobiście przez powódkę o jej stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenia tego nie mogło zastąpić zawarte we wniosku pełnomocnika odwołanie się do dowodów obrazujących stan rodzinny i majątkowy powódki wynikający ze złożonego oświadczenia z dnia 10 maja 2011 r. i jego stwierdzenie, że stan ten nie uległ zmianie. Oświadczenie to bowiem obrazowało sytuację sprzed ponad roku, a więc nie było dowodem wykazującym, że również obecnie powódka nie jest w stanie uiścić kosztów sądowych, zaś stwierdzenie pełnomocnika, że stan ten nie zmienił się nie mogło być uznane za wystarczające i miarodajne w świetle przyjętego przez ustawodawcę wymogu osobistego złożenia przez stronę określonego oświadczenia 5 (porównaj też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2006 r. V CZ 65/06, niepubl.).

Wobec niezałączenia przez zawodowego pełnomocnika powódki do wniosku o zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej wymaganego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania powódki, obowiązkiem przewodniczącego, wynikającym z art. 102 ust. 4 u.k.s.c., było zwrócenie wniosku bez wzywania o uzupełnienie tego braku formalnego. Zarządzenie to, jako niezaskarżalne, stało się prawomocne z chwilą wydania, a zatem prawidłowo przewodniczący, doręczając pełnomocnikowi powódki jego odpis, wezwał go do uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi.

Postanowienie SN z dnia 16 listopada 2012 r., III CZ 81/12

Standard: 12418 (pełna treść orzeczenia)

Oświadczenie strony ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych nie musi być złożone na "urzędowym druku", powinno natomiast zawierać wszystkie dane określone w rozporządzeniu. W świetle art. 102 ust. 4 u.k.s.c. wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych podlega zwrotowi a limine tylko wówczas, gdy profesjonalny pełnomocnik nie dołączył oświadczenia przewidzianego w art. 102 ust. 2 tej ustawy, natomiast nie przedstawienie wszystkich wymaganych informacji powoduje jedynie zarządzenie uzupełnienia wniosku na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2007 r., V CZ 11/07 i z dnia 29 maja 2007 r., V CZ 38/07, niepubl.).

Z powyższego wynika, że ustawa nakłada na pełnomocnika procesowego obowiązek dołączenia do wniosku oświadczenia strony odpowiadającego wymogom określonym we wzorze, a to oznacza, że oświadczenie to musi być złożone przez stronę, która dane w nim zawarte poświadczy swoim podpisem. W sprawie niniejszej pełnomocnik zawarł informacje dotyczące sytuacji materialnej strony w uzasadnieniu wniosku, a zatem nie został spełniony wymóg złożenia oświadczenia strony, co czyni niezasadnym zarzut naruszenia art. 102 ust. 2 i 4 u.k.s.c., poddany kontroli w ramach art. 380 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 27 września 2012 r., III CZ 69/12

Standard: 12417 (pełna treść orzeczenia)