Postanowienie wstępne w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej

W postępowaniu nieprocesowym prawomocne orzeczenie co do istoty sprawy korzysta w zasadzie z powagi rzeczy osądzonej. Od zasady tej kodeks postępowania cywilnego wprowadza wyjątki. Prawomocne postanowienie orzekające co do istoty spraw może być zmienione lub uchylone jeśli przepis szczególny tak stanowi. Gdy zaś idzie o prawomocne postanowienia oddalające wniosek sąd może je zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy (art. 523 k.p.c.). (...).

Z tej racji wydane w przedmiotowej sprawie prawomocne postanowienie wstępne przesądzające zasadę, na jakiej oparte zostało żądanie wniosku, wiązało nią oba sądy przy orzekaniu co do istoty sprawy. Niedopuszczalne było więc - jako sprzeczne z art. 365 § 1 k.p.c. - przy przesądzeniu postanowieniem wstępnym, że żądanie wnioskodawców ustanowienia drogi koniecznej na przedmiotowej działce jest usprawiedliwione co do zasady, oddalenie przez Sąd Wojewódzki wniosku postanowieniem kończącym postępowanie.

Uznanie żądania wniosku za usprawiedliwione co do zasady nie stoi równocześnie na przeszkodzie powoływaniu się przez uczestników postępowania na zaistniałe później okoliczności mające wpływ na wynik sprawy, lecz wykraczające poza samą zasadę, np. w sprawie niniejszej dotyczące określenia przebiegu drogi koniecznej.

Postanowienie SN z dnia 21 października 1999 r., I CKN 169/98

Standard: 12236 (pełna treść orzeczenia)