Podział fizyczny zbioru rzeczy

W doktrynie prawa cywilnego wyróżnia się: zbiór rzeczy niezorganizowany, zbiór rzeczy uzupełniających się oraz zorganizowany zbiór rzeczy wzajemnie dobranych. Najbardziej uchwytne cechy posiada zbiór rzeczy uzupełniających się, który przedstawia pełną wartość dopiero w razie zestawienia dwu lub więcej rzeczy wzajemnie się uzupełniających (np. encyklopedia w kilku tomach). Użyteczność i wartość poszczególnych rzeczy - poza tego rodzaju zbiorem - zazwyczaj albo w ogóle nie istnieje, albo jest znikoma, a w każdym bądź razie jest znacznie niższa od użyteczności i wartości całego zbioru. Z tego też względu przedmiotem obrotu (czynności prawnych) jest z reguły cały taki zbiór, natomiast przedmiotem praw rzeczowych i posiadania są zawsze poszczególne rzeczy.

Zorganizowany zbiór rzeczy obejmuje rzeczy wzajemnie dobrane i złączone organizacyjnie wspólnym ich przeznaczeniem. Jako zorganizowana całość zbiór także ma własną (samodzielną) wartość i użyteczność, które przewyższają użyteczność i wartość wszystkich z osobna wziętych rzeczy wchodzących w skład zbioru (np. komplet mebli, serwis stołowy). Także w tym przypadku przedmiotem obrotu z reguły jest cały zbiór, natomiast prawa rzeczowe i posiadanie odnoszą się do poszczególnych rzeczy wchodzących w skład zbioru.

Najmniej wyraziście przedstawia się niezorganizowany zbiór rzeczy jednorodnych - jako jednolity przedmiot, mierzony wagą, objętością lub liczbą poszczególnych rzeczy. Taki zbiór może być w obrocie traktowany jako całość, ale też każdą rzecz wchodzącą w skład zbioru można traktować odrębnie. Zależy to od woli stron. Wartość takiego zbioru jest w zasadzie równa sumie wartości poszczególnych rzeczy wchodzących w skład zbioru. Także w tym przypadku przedmiotem praw rzeczowych i posiadania są zawsze poszczególne rzeczy.

Postanowienie SN z dnia 7 lutego 2002 r., I CKN 572/00

Standard: 12199 (pełna treść orzeczenia)