Przedmioty zwykłego urządzenia domowego (art. 34 k.r.o.)

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków nie są objęte wspólnością ustawową, jeżeli zostały nabyte przed powstaniem wspólności.

Artykuł 34 k.r.o. stanowi, że przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Jakkolwiek art. 34 k.r.o. nie nawiązuje bezpośrednio do art. 33 pkt 2 k.r.o., wykładnia logiczna prowadzi do wniosku, że między tymi dwoma przepisami istnieje ścisły związek. Artykuł 33 pkt 2 k.r.o. ustanawia bowiem zasadę, że przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę stanowią odrębny majątek każdego z małżonków, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Natomiast art. 34 k.r.o. wprowadza od tej zasady wyjątek i stwierdza, że jeśli chodzi o przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków, są one objęte wspólnością ustawową nawet wówczas, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Ani art. 33 pkt 2, ani art. 34 k.r.o. nie precyzują, że chodzi tu o nabycie przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę w czasie trwania wspólności, wynika to jednak z zestawienia art. 32 i 33 pkt 1 k.r.o. Skoro bowiem z art. 32 wynika, że tylko przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności stanowią dorobek i wchodzą do majątku wspólnego, to już z tego da się wyprowadzić wniosek, że wszelkie inne przedmioty majątkowe stanowią odrębny majątek każdego z małżonków. Wniosek ten potwierdza art. 33 pkt 1 k.r.o., stanowiąc, że odrębny majątek każdego z małżonków stanowią przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności.

W tych warunkach ustawodawca nie miał potrzeby zajmowania się w art. 33 pkt 2 i w art. 34 przedmiotami nabytymi przed powstaniem wspólności, albowiem zgodnie z art. 32 i 33 pkt 1 k.r.o. stanowią one zawsze majątek odrębny, niezależnie od tytułu nabycia.

W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że chociaż w art. 34 k.r.o. nie zostało wyraźnie powiedziane, iż chodzi o przedmioty zwykłego urządzenia domowego nabyte w czasie trwania wspólności, to przepis ten tylko w takiej sytuacji jest aktualny. Gdyby bowiem przedmioty te były nabyte przed powstaniem wspólności, to już ex definitione nie mogłyby wejść do majątku wspólnego.

Nie zmienia sytuacji użycie w art. 34 k.r.o. słowa "także", mogącego sugerować, że także w innych wypadkach przedmioty urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków mogą wejść do majątku wspólnego, i to nawet mimo nabycia ich przed powstaniem wspólności. Słowo "także" bowiem oznacza tylko to, że przedmioty, o których mowa w art. 34, wchodzą do wspólności nie tylko wówczas, gdy zostały nabyte w czasie trwania wspólności w zwykły sposób, w jaki tworzy się dorobek, tj. z zarobków małżonków, z dochodów z majątku wspólnego lub odrębnego, ale także gdy pochodzą z dziedziczenia, zapisu lub darowizny (jeżeli spadkodawca lub darczyńca inaczej nie postanowił). Wspólną jednak klamrą spinającą te wszystkie sytuacje musi być nabycie omawianych przedmiotów w czasie trwania wspólności.

Wprowadzając art. 34 k.r.o., stanowiący novum w stosunku do poprzedniego stanu prawnego, ustawodawca kierował się pewnego rodzaju domniemaniem życiowym, że gdy spadkodawca lub darczyńca przeznacza dla jednego małżonka, pozostającego we wspólności majątkowej z drugim małżonkiem, przedmioty zwykłego urządzenia domowego, kieruje się zazwyczaj intencją ofiarowania ich na potrzeby wspólnoty rodzinnej. Oczywiście, spadkodawca lub darczyńca może zastrzec co innego.

Te wszystkie względy jednak nie mogą wchodzić w rachubę, gdy dziedziczenie, zapis lub darowizna miały miejsce przed zawarciem małżeństwa. Brak byłoby jakichkolwiek podstaw zarówno prawnych, jak i życiowych, aby przedmioty majątkowe nabyte przez jednego małżonka przed powstaniem wspólności w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny traktować inaczej niż przedmioty nabyte przez niego przed powstaniem wspólności na podstawie jakiegokolwiek innego tytułu.

Uchwała SN z dnia 4 grudnia 1973 r., III CZP 77/73

Standard: 12053 (pełna treść orzeczenia)