Rozstrzygnięcie o wygaśnięciu obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w wyroku rozwodowym (art. 27 k.r.o.)

Nie jest dopuszczalne rozstrzyganie w wyroku orzekającym rozwód o wygaśnięciu stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądowym obowiązku alimentacyjnego obciążającego jednego z małżonków na rzecz drugiego.

Roszczenie o zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, m.in. przez stwierdzenie jego wygaśnięcia (art. 138 k.r.o.) podlega rozpoznaniu w zwykłym postępowaniu procesowym, gdyż dla jego rozpoznania przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują postępowania odrębnego. Natomiast żądanie rozwodu jest rozpoznawane w procesie w postępowaniu odrębnym, dotyczącym spraw małżeńskich (art. 425 i nast. k.p.c.). Przepis art. 191 k.p.c. nie uzasadnia przeto kumulacji roszczenia uznania za wygasły obowiązku alimentacyjnego pomiędzy małżonkami z żądaniem rozwodu i rozpoznania ich w jednej sprawie.

Ze względu na dążenie do rozstrzygania w sprawie rozwodowej wszystkich istotnych kwestii wiążących się z rozwiązaniem małżeństwa szczególne przepisy wprowadzają odnoszące się tylko do spraw rozwodowych określone odstępstwa od zasady wynikającej z art. 191 k.p.c. Tak więc art. 444 k.p.c. dopuszcza dochodzenie przez małżonka w sprawie o rozwód roszczeń alimentacyjnych od drugiego małżonka na wypadek orzeczenia rozwodu. W przepisie tym chodzi o roszczenia alimentacyjne, których podstawę stanowi art. 60 k.r.o. Wyjątkowy charakter art. 444 k.p.c. nie upoważnia do stosowania tego przepisu do innych roszczeń alimentacyjnych, w szczególności do roszczenia pomiędzy nie rozwiedzionymi małżonkami, wywodzącego się z art. 27 k.r.o., a co za tym idzie także do roszczenia o zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego mającego podstawę w art. 27 k.r.o., m.in. przez stwierdzone jego wygaśnięcie.

Artykuł 58 k.r.o. nie wymienia roszczenia o zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego pomiędzy małżonkami ani szczególnej jego postaci - roszczenia o stwierdzenie wygaśnięcia takiego obowiązku alimentacyjnego. Przepis ten nie daje zatem podstawy do rozpoznania tego roszczenia w sprawie o rozwód i orzeczenia o nim w wyroku orzekającym rozwód.

Gdyby pomimo wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego pomiędzy małżonkami na skutek orzeczenia rozwodu, małżonek uprawniony do alimentów na podstawie wcześniej wydanego prawomocnego orzeczenia sądowego, powołując się na to orzeczenie, domagał się nadal świadczeń alimentacyjnych lub je nawet egzekwował, małżonkowi, który był zobowiązany do świadczenia tych alimentów, przysługuje powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek świadczenia alimentów (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.), co w wystarczającym stopniu chroni jego interes.

Uchwała SN z dnia 5 października 1982 r., III CZP 38/82

Standard: 11580 (pełna treść orzeczenia)