Wysokość odszkodowania pieniężnego ustalonego według cen z daty ustalenia odszkodowania (art. 363 § 2 k.c.)

Zasadą jest ustalenie wysokości odszkodowania według cen z chwili wyrokowania. Wyjątkowo za podstawę odszkodowania można przyjąć ceny obowiązujące w innej chwili, gdy przymawiają za tym szczególne okoliczności.

Odszkodowanie nie może być ani niższe, ani wyższe od wyrządzonej szkody. Okoliczności takie zachodzą, gdy przyjęcie ceny z daty ustalania odszkodowania niosłoby ze sobą pokrzywdzenie albo bezpodstawne wzbogacenie poszkodowanego, np. gdy poszkodowany nie czekając na otrzymanie odszkodowania dokonał jej naprawy za swoje środki finansowe (zob. wyrok SN z 12 stycznia 1976 r., II CR 690/75).

Przewidziana w art. 363 § 2 k.c. zasada nie wyłącza ustalenia w danym wypadku odszkodowania według cen z daty, w której powinno ono być spełnione i zasądzenia go z odsetkami od tej daty (por. wyrok SN z 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98).

Wyrok SN z dnia 9 lutego 2024 r., II CSKP 1871/22

Standard: 81526 (pełna treść orzeczenia)

Zawarte w art. 363 § 2 sformułowanie, że wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, wskazuje, że przytoczony przepis bezpośrednio dotyczy szkód w mieniu, gdyż wówczas istotne znaczenie mają ceny. Doktryna i judykatura przyjmują jednak zgodnie, że art. 363 § 2 k.c. ma szersze zastosowanie; dotyczy on bowiem określenia wartości wszystkich dóbr i usług oraz wyraża ogólną zasadę, że przy zobowiązaniach do naprawienia szkody w pieniądzu, należy uwzględniać zmiany wartości pieniądza zachodzące między zdarzeniem prawnym kreującym zobowiązanie pieniężne a wykonaniem tego zobowiązania. 

Artykuł 363 § 2 k.c. eksponuje zasadę kompensacyjnego charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej. Odszkodowanie powinno gwarantować poszkodowanemu pełną rekompensatę za wyrządzoną szkodę. W typowych stanach faktycznych, zastosowanie art. 363 § 2 k.c. powoduje uwzględnienie każdego, a nie tylko istotnego, spadku siły nabywczej pieniądza, jaki następuje pomiędzy datą powstania szkody, wezwaniem osoby zobowiązanej do naprawienia szkody do zapłaty odszkodowania, czy datą doręczenia odpisu pozwu pozwanemu (sprawcy szkody) a datą wyrokowania przez sąd o należnym poszkodowanemu odszkodowaniu. Trzeba jednak mieć na uwadze, że art. 363 § 2 k.c. pozwala na ustalenie wysokości odszkodowania także według cen obowiązujących w innej chwili niż data ustalania jego wysokości (chwilę wyrokowania), na przykład według cen obowiązujących w chwili wezwania osoby odpowiedzialnej za naprawienie szkody do zapłaty odszkodowania.

Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2020 r., I PK 229/18

Standard: 63357 (pełna treść orzeczenia)