Wykładnia umowy, dokumentu (art. 65 § 2 k.c.)

Zawarcie umowy w formie pisemnej powoduje, że podstawowe znaczenie w ustaleniu treści oświadczeń woli ma wykładnia tekstu umowy, która jednak nie powinna ograniczać się do znaczenia słów przyjętego w języku naturalnym lub branżowym, do znaczeń terminów nadanych w umowie przez jej strony lub do rozumienia poszczególnych postanowień, lecz powinna uwzględniać cały kontekst umowy, w tym strukturę kontraktu, związki między postanowieniami i zawarte w umowie odesłania.

Wyrok SN z dnia 16 lipca 2021 r., V CSKP 106/21

Standard: 65616 (pełna treść orzeczenia)

Wykładnia umów, do której znajdują zastosowanie dyrektywy interpretacyjne zawarte w art. 65 k.c., jest dokonywana kolejno na trzech płaszczyznach:

- ustalenia literalnego brzmienia umowy,

- ustalenia treści oświadczeń woli przy zastosowaniu reguł określonych w art. 65 § 1 k.c. oraz

- ustalenia sensu złożonych oświadczeń woli przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy.

Na tle art. 65 k.c. przyjmuje się więc kombinowaną metodę wykładni, która w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie, przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia. Ten sens oświadczenia woli uznaje się za wiążący.

Priorytet stosowania wykładni subiektywnej wynika z art. 65 § 2 k.c. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli konieczne jest przejście do wykładni obiektywnej, tj. ustalenia właściwego sensu oświadczenia woli na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat oświadczenia woli rozumiał to oświadczenie lub powinien je rozumieć. Decydujący jest tu więc punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, dokonującego z należytą starannością zabiegów interpretacyjnych zmierzających do odtworzenia treści myślowych podmiotu składającego oświadczenie.

W przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej, sens oświadczeń woli ustala się wszakże na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Podstawową rolę grają tu językowe normy znaczeniowe, ale także kontekst i związki znaczeniowe poszczególnych postanowień w świetle całości postanowień umownych (kontekst umowny).

Tekst nie stanowi wyłącznej podstawy wykładni ujętych w nim oświadczeń, lecz konieczne jest również zrekonstruowanie, na podstawie przedstawionych przez strony dowodów, zgodnego zamiaru i celu stron, a zatem ustalenie tego, do czego strony dążyły dokonując określonej czynności prawnej

Wyrok SN z dnia 24 września 2020 r., III PK 60/19

Standard: 60458 (pełna treść orzeczenia)