Odpowiedzialność z tytułu należytego oświetlenia budynku użytku publicznego

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zaniechanie przez właściciela (zarządcę) należytego oświetlenia budynku użytku publicznego słusznie zostało potraktowane jako zawinione zachowanie, skutkujące powstaniem odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c., w tym za szkodę niemajątkową. Brak stałego oświetlenia korytarza łączącego znajdujące się na dwóch różnych poziomach części budynku, stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa korzystających, zwłaszcza że różnica między budynkami jest niwelowana schodami. Nie ma zasadniczego znaczenia w sprawie, czy włącznik światła był w danym momencie sprawy, ani też to, czy jeden z urzędników (choć przecież nie należało to do jego obowiązków służbowych), opuszczając swój gabinet włączał światło również na korytarzu, albowiem obowiązkiem właściciela (zarządcy) budynku było zapewnienie stałego należytego oświetlenia klatki schodowej. Wynika to wprost z treści § 58 i § 59 rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690), które nakładają obowiązek oświetlenia pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi oraz do ruchu ogólnego (komunikacji) odpowiednio do potrzeb użytkowych. Oświetlenie światłem sztucznym pomieszczenia przeznaczonego na stały pobyt ludzi powinno zapewniać odpowiednie warunki użytkowania całej jego powierzchni. Także z treści art. 184b pkt 1) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) wynika nakaz zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości, nie powinno zaś być wątpliwości co do tego, że zapewnienie takiego bezpieczeństwa wymaga również należytego oświetlenia także ogólnie użytkowanych części budynku.

Wobec istotnego postępu technicznego nie można obecnie przyjmować, że oświetlenie korytarzy i klatek schodowych budynków użyteczności publicznych jedynie przy pomocy lamp zapalanych mechanicznie włącznikiem czyni zadość temu obowiązkowi. Jest to oświetlenie niedoskonałe nawet wtedy, gdy jest w pełni sprawne, mogło bowiem nie zostać włączone przed rozpoczęciem pracy(...), albo - z różnych powodów - zostać wyłączane nawet w trakcie godzin urzędowania. Wskazywana forma oświetlenia nie tylko obniża komfort użytkowania budynku (np. wymaga stałego dbania przez pracowników o to, aby światło było zapalone), ale także stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa użytkowania budynku.

Z przyczyn naturalnych przejście przez nieposiadający dostępu do oświetlenia naturalnego korytarz łączący dwie części budynku jest miejscem podwyższonego ryzyka ze względu na znajdujące się tam stopnie, zwiększające ryzyko potknięcia albo poślizgnięcia. Jest oczywiste, że ryzyko to wzrasta, jeżeli każdy z użytkowników budynku może z łatwością wyłączyć jedyne źródło oświetlenia. Istniejąca w dacie analizowanego zdarzenia forma oświetlenia, była zatem niewystarczająca, albowiem nie zapewniała wystarczającego oświetlenia korytarza (klatki schodowej) i uniemożliwiała każdorazowe dostrzeżenie przeszkody w postaci schodów zwiększających ryzyko potknięcia lub poślizgnięcia.

W świetle przeprowadzonych rozważań zarzut naruszenia art. 415 k.c. należało uznać za niezasadny. Fakt, że bezpośrednio upadek został spowodowany czynnością powódki (schodzeniem po schodach), nie może być przeszkodą do stwierdzenia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zaniechaniem pozwanej a tym zdarzeniem, skoro wypadek powódki należy uznać za normalne następstwo zaniechania pozwanej, choć oczywiście nie występujące często i nie w każdym przypadku osoby poruszającej się po schodach. Należy podkreślić, że nienależyte oświetlenie każdego korytarza, czy klatki schodowej, po których przemieszczają się ludzie, a tym bardziej jego brak, ogólnie zwiększa ryzyko zaistnienia wypadku. W takiej sytuacji ewentualna odpowiedzialność jego zarządcy na podstawie art. 415 k.c. może być wyłączona tylko wtedy, gdy dowiedzie on, że wypadek nie pozostaje in concreto w adekwatnym związku przyczynowym z wadliwością systemu oświetlenia.

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 września 2017 r., I ACa 898/16

Standard: 10607 (pełna treść orzeczenia)