Czynność prawna zmierzająca do obejścia ustawy

Sięgnięcie do instytucji obejścia prawa jest silnie powiązane z okolicznościami konkretnego przypadku, a zwłaszcza, co wynika wprost z art. 58 § 1 k.c., z celem czynności prawnej (zamiarem stron - por. wyrok SN z dnia 14 października 2016 r., I CSK 648/15).

Uchwała SN z dnia 11 września 2020 r., III CZP 88/19

Standard: 57651 (pełna treść orzeczenia)

Za czynności służące obejściu ustawy uważa się czynności wprawdzie niezawierające elementów zabronionych przez prawo, ale służące realizacji celu zabronionego przez ustawę. Inaczej rzecz ujmując, celem, z powodu którego czynność prawna może być uznana za nieważną, jest skutek, który nie mieści się w jej treści i nie jest typowy, ale który czynność ta pozwala osiągnąć. Skutek ten powinien być nie tylko wiadomy stronom czynności, ale także objęty ich zamiarem, przy czym czynność podejmowana jest po to, aby go osiągnąć (por. wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2013 r., II CSK 557/12).

O czynności prawnej (także zawarciu umowy) mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Natomiast dokonanie czynności prawnej dla osiągnięcia skutków, jakie ustawa z nią wiąże nie ma na celu obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., II UK 51/05).

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2017 roku o sygn. akt I PK 227/16

Standard: 10387 (pełna treść orzeczenia)