Wyjście poza minimalny standard - nadzwyczajne środki zaskarżenia

Gwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo do sądu nie obejmuje swym zakresem prawa do wniesienia kasacji i jej rozpoznania przez Sąd Najwyższy, w trakcie którego ma on sposobność sprawowania nadzoru judykacyjnego nad działalnością orzeczniczą sądu powszechnego. Ustawodawca nie jest zobowiązany do wprowadzenia nadzwyczajnych środków zaskarżenia, prowadzących do rozpoznania sprawy przez trzecią instancję i ewentualnego rewidowania prawomocnego orzeczenia niższych instancji. Możliwość wniesienia środka zaskarżenia do Sądu Najwyższego wykracza poza konstytucyjne minimum wyznaczone przez art. 78 Konstytucji, statuującego prawo do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji, i art. 176 ust. 1 Konstytucji, który gwarantuje dwuinstancyjność postępowania (zob. wyroki TK z: 6 października 2004 r., sygn. SK 23/02, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 89; 20 września 2006 r., sygn. SK 63/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108; 1 lipca 2008 r., sygn. SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101; 22 września 2015 r., sygn. SK 21/14, OTK ZU nr 8/A/2015, poz. 122; 21 czerwca 2016 r., sygn. SK 2/15, OTK ZU nr A/2016, poz. 45; zob. też P. Grzegorczyk, K. Weitz, komentarz do art. 78 Konstytucji, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1- 86, Warszawa 2016, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis, punkty IV.4-6).

Wyrok TK z dnia 8 listopada 2016 r., P 126/15, OTK-A 2016/89

Standard: 1418 (pełna treść orzeczenia)

Prawo do sądu gwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji nie obejmuje swym zakresem prawa do wniesienia kasacji. Realizacja konstytucyjnych gwarancji dostępu do sądu nie musi uwzględniać wprowadzenia przez ustawodawcę nadzwyczajnych środków zaskarżenia, umożliwiających rozpoznanie sprawy przez kolejną, trzecią instancję. To znaczy, że nawet całkowite wyłączenie pewnych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do sądu w kształcie, jaki nadała temu prawu obowiązująca Konstytucja. Ustrojodawca nie przewidział gwarancji rewidowania prawomocnych orzeczeń w żadnych sytuacjach. Jednostka nie może zatem - powołując się na prawo do sądu - domagać się od ustawodawcy takiego ukształtowania obowiązujących przepisów, które zapewniałoby jej rozpoznanie każdej sprawy przez Sąd Najwyższy (zob. wyroki z: 6 października 2004 r., sygn. SK 23/02, OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 89, cz. III, pkt 7; 1 lipca 2008 r., sygn. SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101, cz. III, pkt 5.1; 22 września 2015 r., sygn. SK 21/14, OTK ZU nr 8/A/2015, poz. 122, cz. III, pkt 3.5).

Kształtowanie modelu postępowania kasacyjnego dotyczy również określania warunków wnoszenia kasacji. Chociaż ustawodawca dysponuje w tym zakresie stosunkowo dużą swobodą, to jednak nie ma ona charakteru nieograniczonego. Wprowadzenie dodatkowej i nieobligatoryjnej - w perspektywie konstytucyjnej - procedury postępowania sprawia, że sposób jej ukształtowania może stać się przedmiotem oceny konstytucyjnej. Jeżeli ustawodawca skorzysta z przysługującej mu kompetencji prawodawczej i wprowadzi procedurę nadzwyczajnego wzruszania prawomocnych rozstrzygnięć sądowych, to taka procedura powinna odpowiadać gwarancjom prawa do sądu obejmującym m.in. zakaz zamykania drogi sądowej, czy nakaz poszanowania zasady sprawiedliwości proceduralnej. Dzieje się tak niezależnie od braku możliwości wywodzenia z Konstytucji samodzielnego prawa do kasacji (zob. wyroki z: 30 maja 2007 r., sygn. SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53, cz. III, pkt 3; 12 stycznia 2010 r., sygn. SK 2/09, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 1, cz. IV, pkt 5.2; 22 września 2015 r., sygn. SK 21/14, cz. III, pkt 4).

Wyrok TK z dnia 21 czerwca 2016 r., SK 2/15, OTK-A 2016/45, Dz.U.2016/1243

Standard: 1419