Wyłączenie sędziego ze względu na subiektywnego przeświadczenie wnioskodawcy

Art. 41 § 1 k.p.k., przewidujący instytucję iudex suspectus, za podstawę wyłączenia sędziego przyjmuje istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Takie ujęcie art. 41 § 1 k.p.k. oznacza, że ustawodawca przyczyn wyłączenia sędziego nie wiąże tylko z istnieniem stosunku osobistego pomiędzy sędzią a jedną ze stron, który mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego, ale również z istnieniem okoliczności o charakterze obiektywnym. Takie oznaczenie wskazanych podstaw pozwala na wyłączenie sędziego z uwagi na budzący wątpliwości co do bezstronności "stosunek osobisty" zachodzący pomiędzy sędzią a stroną. Za stosunek osobisty, który mógłby wywołać takie wątpliwości w danej sprawie, uznać należy taki stosunek, który - oparty na wzajemnym uczuciu przyjaźni, niechęci lub łączności czy rozbieżności interesów - stwarza uzasadnioną podstawę do powątpiewania w bezstronność sędziego. Powodem wyłączenia sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. mogą być więc sytuacje wskazujące na trwałe powiązania personalne między nim a stroną lub jej przedstawicielem typu: przyjaźń, niechęć, wrogość, zbieżność lub rozbieżność interesów. Do zastosowania art. 41 § 1 k.p.k. jest konieczne uprawdopodobnienie wystąpienia okoliczności, która z istoty swej ma charakter zagrażający bezstronności sędziego w ramach zewnętrznie uzasadnionego przekonania.

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał w swoim orzecznictwie, że regulacja, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k. ma charakter wyjątkowy i nie może w żadnym razie zależeć od subiektywnego przeświadczenia wnioskodawcy. Utrwalenie przekonania co do niezależności sądów i niezawisłości sędziów sprzeciwia się ich wyłączeniu od rozpoznania sprawy bez istotnych, obiektywnych przyczyn.

Wyrok SN z dnia 19 lipca 2017 roku o sygn. akt V KS 7/17

Standard: 9982 (pełna treść orzeczenia)

Wątpliwość co do bezstronności sędziego (art. 41 § 1 k.p.k.), musi istnieć obiektywnie i poddawać się zewnętrznej weryfikacji oraz ocenie, a nie być tylko subiektywnym przekonaniem określonej osoby.

Postanowienie SN z dnia 11 stycznia 2012 r., III KK 214/11

Standard: 42046 (pełna treść orzeczenia)