Niedopuszczalność skargi od orzeczeń Sądu Najwyższego (art. 424[1a] k.p.c.)

Nie jest możliwe ani dopuszczalne kwestionowanie zgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Najwyższego na drodze postępowania ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Skarga ta - podobnie jak skarga kasacyjna - nie przysługuje od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy. Wynika to wprost z regulacji art. 424 [1a] § 1 i § 2 k.p.c.

Przepis art. 424 [1b] k.p.c. nie może stanowić podstawy dokonywania przez sąd powszechny oceny orzeczeń Sądu Najwyższego. Postanowienie Sądu Najwyższego dotyczące oddalenia zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w sprawie o podział majątku jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie. W sytuacji, gdy orzeczenie wydane zostało przez Sąd Najwyższy nie przysługuje od niego skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem. Nie jest też możliwa kontrola tego orzeczenia przez sąd powszechny na podstawie przepisu art. 424 [1b] k.p.c., gdyż ten dotyczy jedynie orzeczeń niekończących postępowania w sprawie.

Kategoria „bezprawności judykacyjnej” z art. 417 [1] § 2 k.c. jest węższa od bezprawności z art. 417 § 1 k.c., która obejmuje każdą obiektywną sprzeczność działania bądź zaniechania władzy publicznej z przepisami prawa. Przepisy art. 424 [1b] w związku z art. 417 [1] § 2 k.c. nie dają samodzielnej podstawy sądowi powszechnemu do oceny orzeczenia Sądu Najwyższego w sytuacji, gdy strona skorzystała z prawa wniesienia skargi kasacyjnej i Sąd ten rozstrzygał merytorycznie o skardze.

Po pierwsze dlatego, że art. 424 [1b] k.p.c. nie ma zastosowania w przypadkach, o których mowa w art. 424 [1a] k.p.c., albowiem ten ostatni przepis zrównuje orzeczenia Sądu Najwyższego z prejudykatem, o którym mowa w art. 424 [1] § 1 k.p.c.

Po drugie dlatego, że wykładnia art. 424 1b k.p.c. dokonana przez Sąd pierwszej była poprawna. Należało przede wszystkim odnieść jego treść - w ramach logicznego wnioskowania i dedukcji - do poprzedzających go przepisów art. 424 [1] § 1 i § 2 k.p.c. oraz art. 424 [1a] k.p.c.

Przy wsparciu o reguły wykładni systemowej, o rudymentarnym znaczeniu, z odwołaniem się do "historii" tego unormowania, poprzedzonego przywołanym przez Sąd Okręgowy wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 kwietnia 2008 r. (SK 77/06), jego istotna treść oznacza, że chodzi w nim o inne, niż wskazane w powołanych wyżej przepisach (poprzedzających art. 424 1b) prawomocne orzeczenia, od których skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem nie przysługuje, a więc orzeczenia incydentalne, niekończące postępowania, wydawane zarówno w postepowaniu procesowym, jak i nieprocesowym oraz w postępowaniu egzekucyjnym (także klauzulowym) – dla porównania postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2010 roku, sygn. akt II CNP 76/10.

Ustawodawca nie przewidział możliwości dochodzenia odszkodowania bądź zadośćuczynienia za niezgodne z prawem orzeczenia Sądu Najwyższego. Wykluczył dopuszczalność badania legalności takiego orzeczenia obdarzając je niewzruszalnym domniemaniem zgodności z obowiązującym porządkiem prawnym. Nie ma w polskim systemie prawnym podstawy umożliwiającej ocenę orzeczenia Sądu Najwyższego i odpowiedzialność za brak zgodności takich orzeczeń z prawem.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2015 r., I ACa 1464/14

Standard: 8706 (pełna treść orzeczenia)