Przyznanie kosztów procesu w postępowaniu przygotowawczym
Rozstrzygnięcie o kosztach w orzeczeniu kończącym postępowanie; zażalenie; kasacja (art. 626 k.p.k.)
W orzecznictwie wyrażano już pogląd, iż w sytuacji, gdy w wyniku postępowania przygotowawczego sprawa przechodzi do sądowego etapu procesu, wynagrodzenie obrońcy stanowi element kosztów procesu, który się jeszcze nie zakończył i winno zostać rozstrzygnięte w orzeczeniu kończącym postępowanie karne (tak wyrok SA w Katowicach z 18 listopada 2009 r., II AKa 221/09).
Mając na uwadze, że obrońca z urzędu został wyznaczony już na etapie postępowania przygotowawczego i niezmiennie reprezentował oskarżonego w toku postępowania jurysdykcyjnego, a pomoc prawna nie została opłacona przez stronę, należało przyznać obrońcy wynagrodzenie uwzględniające również należność z tytułu obrony podjętej na etapie przygotowawczym procesu.
Sąd Apelacyjny ma na uwadze, iż wysokość wynagrodzenia należnego adwokatowi za udział w dochodzeniu lub śledztwie powinien określić prokurator ustalając jego koszty, czego w tej sprawie nie uczyniono. Ewidentnym jest jednak, że postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie śledztwa, a co za tym idzie oczywistym jest, że należna obrońcy opłata nie mogła być w tym wypadku określona na poziomie niższym niż minimalna stawka, a zatem 300 złotych. Wynika to wprost z § 17 ust. 1 pkt 2 i § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.
Stosowanie do regulacji art. 4 ust. 3 powołanego Rozporządzenia opłatę tę należało podwyższyć o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług, która wynosi 23 %.
Jakkolwiek ustalenie opłaty w wysokości wyższej, a nieprzekraczającej opłaty maksymalnej 600 złotych jest dopuszczalne, to zależy od stopnia zawiłości sprawy oraz nakładu pracy adwokata i wkładu jego pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, których uwzględnienie w odniesieniu do obrony świadczonej na etapie postępowania przygotowawczego należy do prokuratora.
Sąd Apelacyjny podwyższył zatem wynagrodzenie obrońcy o kwotę 300 złotych podwyższoną o stawkę podatku VAT, a zatem należną kwotę minimalną, co nie zamyka obrońcy drogi do ubiegania się o ustalenie jej na wyższym poziomie przez prokuratora. W takim wypadku zastosowanie znalazłby art. 626 § 2 kpk.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 19 czerwca 2017 r., II AKa 169/17
Standard: 8350 (pełna treść orzeczenia)
Jeżeli postępowanie karne nie kończy się na etapie postępowania przygotowawczego, lecz przechodzi do sądowego stadium procesu karnego i kończy się orzeczeniem sądu, to sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie powinien określić, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu, w tym rozstrzygnąć także o kosztach nieopłaconej przez stronę pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu przygotowawczym. Zgodnie bowiem z art. 626 § 1 k.p.k., rozstrzygnięcie o kosztach powinno być zawarte w orzeczeniu kończącym postępowanie, a stosownie do art. 616 § 2 pkt 2 k.p.k. koszty procesu obejmują m.in. wydatki poniesione przez Skarb Państwa "od chwili wszczęcia postępowania".
Jeżeli więc postępowanie karne kończy się orzeczeniem prokuratora, to on - i tylko on - powinien w nim zawrzeć rozstrzygnięcie o kosztach procesu, natomiast gdy kończy się ono orzeczeniem sądu, to z kolei tylko sąd jest uprawniony i zobowiązany rozstrzygnąć o tych kosztach, i to w odniesieniu do kosztów całego postępowania karnego, a nie tylko kosztów poniesionych w jego stadium sądowym.
Postanowienie SN z dnia 21 czerwca 2000 r., V KKN 192/00
Standard: 42777 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 34593