Potrącenie wierzytelności z wynagrodzenia za pracę bez zgody pracownika (art. 87 k.p.)

Zgodnie z art. 87 § 1 k.p. z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

3)zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.

Z brzmienia przepisu art. 91 § 1 k.p. wynika dalej, że należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Na gruncie regulacji powołanych przepisów nie budzi wątpliwości, że katalog należności, które podlegają potrąceniu na podstawie art. 87 § 1 k.p. jest zamknięty (por. wyrok SN z dnia 5 maja 2004 r., I PK 529/03). Nie jest przy tym, zgodnie z powołanym przepisem, dopuszczalne potrącenie z przysługującego pracownikowi wynagrodzenia za pracę na podstawie oświadczenia pracodawcy, przedstawiającego pracownikowi wzajemną wierzytelność wynikającą ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego (por. wyrok SN z dnia 17 lutego 2004 r., I PK 217/03).

Potrącenie wierzytelności wzajemnej pracodawcy może być dokonane tylko na podstawie tytułu wykonawczego lub za zgodą pracownika, która dla swej skuteczności i ważności musi być wyrażona na piśmie (art. 91 k.p.).

Wyrok SR w Ostródzie z dnia 15 marca 2017 r., IV P 182/15

Standard: 10709 (pełna treść orzeczenia)

Przepisy kodeksu pracy nakładają daleko idące ograniczenia, jeżeli chodzi o możliwość potrącenia wierzytelności z wynagrodzenia za pracę. Potrącenie takie było zdaniem Sądu niedopuszczalne.

Stosownie do treści art. 87 § 1 i 7 k.p. z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące należności: sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. oraz kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

Powyższe regulacje zawierają zamknięty katalog sytuacji, które upoważniają pracodawcę do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę bez zgody pracownika. Natomiast zgodnie z treścią art. 91 § 1 k.p., należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 k.p. mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego stwierdzić należy, że powód nie wyraził zgody na piśmie na dokonanie potrącenia z wynagrodzenia (por. Wyrok SN z dnia 5 maja 2004 r., I PK 529/03).

Wyrażenie zgody przez pracownika na dokonywanie potrąceń z jego wynagrodzenia bez świadomości wielkości długu i istnienia przesłanek odpowiedzialności jest nieważne.

Zamknięty katalog należności, które podlegają potrąceniu z wynagrodzenia, zawiera art. 87 § 1 kp. Przepis ten określa kolejność potrąceń oraz granice, do jakich potrącenia są dopuszczalne. Z tego przepisu wynika w sposób niewątpliwy zakaz potrącania "całego" wynagrodzenia.

Do przepisu art. 87 nawiązuje art. 91 kp, który stanowi, że należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącone z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Przepisu tego nie można interpretować w sposób naruszający podstawowe zasady prawa pracy, tak jak to miało miejsce w rozpatrywanej sprawie. Zgoda pracownika, o jakiej mowa w art. 91 kp, nie może być "blankietowa", czyli dokonana bez odniesienia się do konkretnej, znanej już należności oraz do skonkretyzowanej kwoty. Nie może być ważne ani skuteczne wyrażenie przez pracownika zgody na potrącenie z jego wynagrodzenia niedoborów, które mogą powstać w przyszłości, bez względu na to, kto je spowodował i w jakiej wysokości.

Wyrok SR Gdańsk – Południe z dnia 28 lutego 2017 r., VI P 943/14

Standard: 8067 (pełna treść orzeczenia)