Współuczestnictwo konieczne z istoty spornego stosunku prawnego
Współuczestnictwo konieczne (art. 72 § 2 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Współuczestnictwo materialne konieczne może wynikać z istoty stosunku prawnego, gdy sama istota tego stosunku będącego przedmiotem procesu wskazuje na konieczność łącznego występowania uprawnionych lub zobowiązanych osób, czyli na istnienie ich łącznej legitymacji procesowej. Taka sytuacji zachodzi, gdy z założeń spornego stosunku prawnego wynika konieczność łącznego występowania uprawnionych lub zobowiązanych. Podłożem tej postaci współuczestnictwa koniecznego są sytuacje, w których łącząca określone podmioty więź w relacji do przedmiotu procesu powoduje, że sąd może rozstrzygać o nim tylko wtedy, gdy każdy z tych podmiotów uczestniczy w procesie w charakterze strony.
Uchwała SN z dnia 19 października 2023 r., III CZP 12/23
Standard: 74072 (pełna treść orzeczenia)
Z istoty spornego stosunku wynika, że stronami w procesie muszą być wszystkie osoby - strony zakwestionowanej umowy (kontrahenci umowy), a zatem w sprawie zachodzi bierne współuczestnictwo konieczne po stronie pozwanej. Sąd Apelacyjny podziela w tej mierze ugruntowany pogląd wynikający z orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, którego przykładem mogą być orzeczenia: uchwała Sądu Najwyższego z 17 września 1969 r., III CZP 65/69; wyrok SA w Warszawie z dnia 8 października 2010 r., VI A Ca 1047/09; wyrok SA w Łodzi z 9 września 1992 r., I ACr 186/92; wyrok SA w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2013 r., I A Ca 58/13.
Gdy z istoty spornego stosunku prawnego wynika konieczność łącznego występowania kilku podmiotów, którym łącznie przysługuje legitymacja procesowa, a okaże się, że nie występują w charakterze pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, zgodnie z art. 195 § 1 i 2 k.p.c. sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby niebiorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora, a następnie wezwie osoby niezapozwane do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych.
Przepisy art. 195 § 1 i 2 k.p.c., zgodnie z art. 391 § 1 k.p.c., nie mają zastosowania w postępowaniu apelacyjnym, w którym obowiązuje zasada niezmienności stron postępowania w stosunku do stanu, który istniał w chwili zamknięcia rozprawy przed Sądem pierwszej instancji.
Pomimo, że powód nie podniósł w apelacji zarzutu naruszenia przepisu art. 195 § 1 i 2 k.p.c., to braki w zakresie legitymacji procesowej Sąd drugiej instancji bierze pod uwagę z urzędu, bowiem skutkują one naruszeniem przepisów prawa materialnego, które określają granice łącznej legitymacji procesowej. Takie stanowisko znajduje oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyrok z 31 stycznia 2014 r., II CSK 254/13; wyrok z dnia 25 stycznia 2012 r., V CSK 51/11 oraz wyrok z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 86/12).
W przypadku współuczestnictwa koniecznego, brak pełnej legitymacji procesowej jest przeszkodą do uwzględnienia powództwa, gdyż wyrok uwzględniający powództwo naruszałby prawo materialne (por. wyrok SN z 17 listopada 2010 r., I CSK 67/10).
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 15 grudnia 2016 r. I ACa 652/16
Standard: 7976 (pełna treść orzeczenia)