Ochrona stosunku pracy społecznych inspektorów pracy

Wybór, jak i odwołanie z funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy leży tylko i wyłącznie w gestii pracowników danego zakładu pracy i nie podlega żadnej kontroli zewnętrznej (wyroki SN z dnia 24 maja 1974 r., III PRN 19/74; z dnia 18 grudnia 2001 r., I PKN 755/00; z dnia 3 sierpnia 2006 r., II PK 339/05; postanowienia SN z dnia 9 listopada 1995 r., III PO 16/95; z dnia 7 grudnia 2011 r., II PK 79/11).

W wyroku z dnia 2 czerwca 2010 r., II PK 371/09 Sąd Najwyższy podkreślił, że przy braku formalnych wyborów społecznego inspektora pracy, korzysta on ze szczególnej ochrony, jeśli pracodawca akceptuje pełnienie przez niego funkcji.

Wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2020 r., III PK 48/19

Standard: 60428 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy, zakład pracy nie może wypowiedzieć pracownikowi pełniącemu funkcję społecznego inspektora pracy warunków pracy i płacy na jego niekorzyść w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu, chyba że wypowiedzenie stało się konieczne z przyczyn, o których mowa w art. 43 k.p. Wynika z tego przepisu ogólny zakaz (z wyraźnym z zastrzeżeniem wyjątku) zmiany na niekorzyść warunków pracy i płacy pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy także w innym trybie niż wypowiedzenie zmieniające, skoro ma on także odpowiednie zastosowanie do pracowników mianowanych, w których instytucja wypowiedzenia zmieniającego została wyłączona (ust. 4). Odnosi się on zatem nie tylko do wypowiedzenia zmieniającego, lecz także do wszystkich wynikających z prawa urzędniczego trwałych modyfikacji stosunku pracy na mocy jednostronnej decyzji pracodawcy, a zatem również do przeniesienia pracownika na inne stanowisko urzędnicze.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że wynikająca z tego przepisu szczególna ochrona trwałości stosunku pracy społecznego inspektora pracy nie ma jednak charakteru absolutnego, bowiem uchyla ją art. 5 ust. 5 pkt 5 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm. - dalej jako ustawa o zwolnieniach grupowych), zgodnie z którym w okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi będącemu społecznym inspektorem pracy. Przepis ten stosuje się także odpowiednio do tzw. zwolnień indywidualnych na podstawie art. 10 ust. 1 tej ustawy. Z przepisów tych wynika, ogólnie rzecz ujmując, zniesienie zakazu zmiany warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownikowi pełniącemu funkcję społecznego inspektora pracy, jeśli z przyczyn niedotyczących pracownika nie jest możliwe dalsze jego zatrudnianie na dotychczasowym stanowisku pracy.

Powyższe regulacje stanowią wskazówkę interpretacyjną określającą zakres ochrony z art. 13 ust. 3 ustawy o społecznej inspekcji pracy w sytuacji, gdy na skutek reorganizacji struktury organizacyjnej pracodawcy zniesione zostaje stanowisko zajmowane przez pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy. Jeśli więc przeniesienie pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy następuje na podstawie art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych, a więc na skutek reorganizacji pracodawcy samorządowego prowadzącej do likwidacji zajmowanego przez niego stanowiska, to analogicznie do przytoczonych wyżej unormowań ustawy o zwolnieniach grupowych przyjąć należy, że w takiej sytuacji nie obowiązuje zakaz z art. 13 ust. 3 ustawy o społecznej inspekcji pracy.

Wyrok SN z dnia 28 października 2014 r., I PK 52/14

Standard: 64995 (pełna treść orzeczenia)