Konieczność podziału jako przesłanka podziału quoad usum
Podział quoad usum (art. 206 k.c.)
Nie ma konieczności dokonania tzw. podziału do korzystania z rzeczy wspólnej, jeżeli dotychczasowe współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej przez poszczególnych współwłaścicieli daje się pogodzić. W świetle art. 206 kc każdy ze współwłaścicieli może korzystać z całej rzeczy bez względu na wysokość swojego udziału we współwłasności. Dla określenia sposobu korzystania wysokość udziału jest tylko jedną z przesłanek, której nie można stosować w sposób mechaniczny. Równie istotne jest przeznaczenie części wspólnych i istniejące stosunki sąsiedzkie. Nie ma zatem podstaw do wydzielania poszczególnym współwłaścicielom części wspólnych, tylko dlatego, że chcieliby korzystać z takiej części z wyłączeniem innych osób. Takie wyłączenie mogłoby być oczywiście czasami uzasadnione, ale pod warunkiem wykazania ważnego interesu w takim podziale. Wnioskodawcy poza ogólnikowymi deklaracjami przyznali, że w istocie nie mają planów, co do sposobu korzystania z wydzielonych części wspólnych. Stanowisko wnioskodawców przemawiało zatem za oddaleniem wniosku.
Postanowienie SR Wrocław-Śródmieście z dnia 5 września 2013 r., I Ns 139/13
Standard: 7615 (pełna treść orzeczenia)
Artykuł 206 k.c. statuuje zasadę, iż każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
Z unormowania zawartego w tym przepisie wynika jednoznacznie, że współposiadanie rzeczy i korzystanie wspólne z niej jest regułą, a korzystanie i posiadanie rozdzielne części rzeczy wspólnej - wyjątkiem.
Wprowadzenie wyjątku od reguły jest koniecznością wynikającą z potrzeb życia. Trudno bowiem mówić o współposiadaniu i wspólnym korzystaniu przez współwłaścicieli, często osób w stosunku do siebie obcych i pozostających w trwałym konflikcie, z takich rzeczy jak dom mieszkalny, budynki gospodarcze, ogród, czy też nawet grunty rolne. Właściwości i przeznaczenie tego rodzaju rzeczy sprawiają, że współwłaściciele - w ramach czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną - regulując korzystanie z niej w sposób pozwalający na indywidualne używanie wydzielonych części i pobieranie z nich korzyści. Następuje to w drodze tzw. podziału quoad usum, dokonywanego z reguły umową współwłaścicieli.
Gdy właściwości i przeznaczenie rzeczy wspólnej nie uniemożliwiają jej współposiadania i korzystania z niej, co może dotyczyć np. wspólnej studni, drogi, pastwiska itd., podział do korzystania jest z reguły zbędny. W takim wypadku, jeżeli współwłaściciele nie dojdą do porozumienia co do celowości i potrzeby podziału, sąd nie powinien upoważniać współwłaścicieli do dokonania podziału i określać w trybie art. 201 k.c., w jakim zakresie każdy z nich ma korzystać z rzeczy wspólnej.
Sama celowość dokonania podziału rzeczy do korzystania z punktu widzenia interesów współwłaścicieli, nie przesądza o dopuszczalności wydawania przez sądy orzeczeń w tym zakresie.
Uchwała SN z dnia 5 lutego 1989 r., III CZP 6/88
Standard: 32740 (pełna treść orzeczenia)