Wniosek o uzasadnienie w postępowaniu odwoławczym

Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku jest czynnością zaliczaną do procesowych oświadczeń woli o charakterze postulującym. Stanowi przejaw dążenia uprawnionego uczestnika do osiągnięcia określonego przez niego procesowego celu. Oczywiste jest przy tym to, że każde oświadczenie podlega interpretacji w celu odtworzenia rzeczywistej woli wnioskodawcy w nim zawartej. Nie ulega wątpliwości, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego jest nie tylko wyrazem prawa do otrzymania motywów pisemnych wyroku, ale jest wstępnym warunkiem uprawniającym do wniesienia kasacji od tego wyroku - warunkuje otwarcie drogi do dalszego postępowania.

Stosowany odpowiednio w postępowaniu odwoławczym i kasacyjnym (zważywszy na treść art. 458 k.p.k. i art. 518 k.p.k.) przepis art. 422 § 2 k.p.k. w brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 27 września 2013 r., Dz.U. z 2013 r., poz. 1247 ze zm., obowiązujący od dnia 1 lipca 2015 r., nakłada na składającego wniosek o uzasadnienie wyroku, gdy zakresem zaskarżenia zostaną objęte tylko niektóre z czynów lub tylko niektórzy oskarżeni obowiązek określenia we wniosku zakresu przedmiotowego lub podmiotowego rozstrzygnięcia, którego ten wniosek dotyczy. Wprawdzie ten obowiązek wskazywania tego z oskarżonych, którego wniosek dotyczy, odnosi się do "wniosku niepochodzącego od oskarżonego" (art. 422 § 2 zd. 2 k.p.k.), jak też rzecz jasna i wniosku jego obrońcy, który jest przecież jego przedstawicielem procesowym oraz działa w jego imieniu i na jego rzecz, niemniej jednak nie dotyczy to sytuacji, gdy obrońca reprezentuje więcej niż jednego oskarżonego - wówczas obrońca jest zobowiązany wskazać we wniosku, w imieniu którego lub których swoich mandantów występuje, dokonując tej czynności. Wyłączenie oskarżonego z obowiązku dochowania wymogu z art. 422 § 2 zd. 2 k.p.k. jest wszak następstwem tego, iż tenże oskarżony (skazany) nie posiada gravamen do zaskarżenia wyroku w szerszym zakresie, a określenie oskarżonego we wniosku zgodnie z tym przepisem zakreśla podmiotowe granice zaskarżenia wyroku (por. P. Rogoziński: Komentarz do art. 422 k.p.k. - SIP Lex, t. 8-10). Brak takiego wskazania będzie rodził konsekwencje z art. 120 § 2 k.p.k. w tym również odmowę przyjęcia takiego wniosku (art. 422 § 3 k.p.k.).

Złożenie przez obrońcę w sprawach złożonych podmiotowo, który reprezentuje kilku skazanych, tylko w imieniu jednego z nich wniosku o uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego otwiera mu możliwość wniesienia kasacji od tego wyroku także w imieniu skazanego, którego we wniosku o uzasadnienie nie wskazał. Przyjęcie takiej możliwości czyniłoby dokonane (wspomniane) zmiany w treści art. 422 § 2 k.p.k. zupełnie nieracjonalnymi. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że podstawą zmian tego przepisu było założenie o konieczności usprawnienia i przyśpieszenia czynności związanych ze sporządzeniem uzasadnienia. Z tego to względu został wprowadzony ten wymóg, przy czym oświadczenie w tym zakresie miało stanowić warunek formalny wniosku (por. druk sejmowy nr 2393 Sejm VII Kadencji, s. 91).

Konsekwencją obowiązku wskazania przez obrońcę zakresu składanego wniosku o uzasadnienie jest przecież sporządzenie przez sędziego tego uzasadnienia tylko w takim - wskazywanym przez niego - zakresie. Przyjęcie postulowanego w zażaleniu obrońcy sposobu odczytania treści art. 524 § 1 k.p.k. (niezależnie od stwierdzonego braku uwzględnienia przy tym jego systemowej wykładni) oznaczałoby, że - w takich sytuacjach - kasację składałaby strona, odnośnie do której zaskarżony wyrok nie został - zgodnie z treścią wniosku o uzasadnienie -w ogóle uzasadniony.

Wprawdzie należy dopuścić możliwość wniesienia kasacji przez stronę także przed doręczeniem jej orzeczenia, a mianowicie w terminie do złożenia wniosku o doręczenie jej orzeczenia. W takim przypadku wniesienie kasacji wywołuje skutki związane ze złożeniem wniosku o doręczenie orzeczenia. Sąd jest wówczas zobowiązany doręczyć stronie orzeczenie, a ta w terminie 30 dni ma prawo uzupełnić złożoną już skargę kasacyjną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1996 г., V KZ 13/96, OSNKW 1996, z. 7-8, poz. 45). Jest to jednak zupełnie inna - aniżeli ta omawiana - sytuacja procesowa, oparta na zupełnie odmiennych przesłankach

Postanowienie SN z dnia 8 kwietnia 2016 r., II KZ 11/16, OSNKW 2016/8/51

Standard: 7195 (pełna treść orzeczenia)

„Sąd Najwyższy jest sądem funkcjonalnie właściwym do rozpoznania zażalenia na zarządzenie prezesa sądu odwoławczego o odmowie przyjęcia - złożonego na podstawie art. 524 § 1 zdanie drugie k.p.k. - wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu odwoławczego z uzasadnieniem.”

Uchwała SN z dnia 27 lutego 2013 r., I KZP 26/12

Standard: 41940 (pełna treść orzeczenia)