Przedsiębiorstwo Lasy Państwowe jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą

Nie budzi wątpliwości, że także Skarb Państwa może prowadzić działalność gospodarczą.

W wyroku z dnia 6 lipca 2011 r., sygn. akt I CSK 582/10 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że Skarb Państwa reprezentowany przez odpowiednie jednostki organizacyjne Lasów Państwowych prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, aczkolwiek bezsprzecznie głównym zadaniem Skarbu Państwa - Lasów Państwowych w zakresie działalności leśnej jest urządzanie, ochrona, zagospodarowanie, utrzymanie i powiększanie zasobów i upraw leśnych oraz gospodarowanie zwierzyną, a nie zarobkowa działalność wytwórcza czy handlowa w tym zakresie. Nie ulega jednak wątpliwości, że wykonując te zadania prowadzi on działalność zarobkową wytwórczą i handlową, i środkami finansowymi osiągniętymi z tej działalności zarobkowej pokrywa wydatki związane ze swoją podstawową działalnością, którą jest ochrona i rozwój lasów. Sąd Najwyższy podkreślił, że w ramach sprawowanego zarządu zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę leśną oraz gospodarkę gruntami i innymi nieruchomościami oraz ruchomościami związanymi z gospodarką leśną.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy, gospodarką leśną jest działalność leśna w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania - z wyjątkiem skupu - drewna i innych produktów leśnych a także sprzedaż tych produktów oraz realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Lasy Państwowe mogą też nabywać lasy i inne grunty stanowiące własność osób fizycznych i prawnych, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami gospodarki leśnej i nie narusza interesów Skarbu Państwa (art. 37 ust. 1) oraz sprzedawać lasy, grunty i inne nieruchomości Skarbu Państwa pozostające w ich zarządzie (art. 38 ust. 1), a także sprzedawać nieruchomości zabudowane budynkami mieszkalnymi i samodzielne lokale mieszkalne oraz grunty z budynkami mieszkalnymi, nieprzydatne Lasom Państwowym (art. 40a ust. 1). Zgodnie z art. 50, Lasy Państwowe prowadzą działalność na zasadzie samodzielności finansowej i pokrywają koszty działalności z własnych przychodów.

Te cechy i zasady gospodarowania mieniem pozwalają uznać powoda za przedsiębiorcę, który prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Fakt, że prowadzona przez dany podmiot działalność wytwórcza, handlowa lub usługowa nie jest w głównym zakresie (lub nawet w ogóle) nastawiona na zysk, lecz zmierza jedynie do pokrywania kosztów własnymi dochodami, nie wyklucza przyjęcia, że podmiot ten prowadzi działalność gospodarczą (tak: wyżej powołane orzeczenia Sądu Najwyższego a także uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 117/91).

Szczególną uwagę zwrócić należy na stanowisko Sądu Najwyższego wyroku w sprawie IV CSK 505/08. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy zaaprobował kwalifikację sprawy z powództwa Skarbu Państwa reprezentowanego przez jedno z nadleśnictw o wynagrodzenie za korzystanie z gruntów zajętych pod linie energetyczne jako sprawę gospodarczą w rozumieniu wówczas obowiązującego art. 479 [1] k.p.c. Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że skoro do zadań realizowanych przez Lasy Państwowe należy prowadzenie gospodarki leśnej m.in. poprzez sprzedaż, wydzierżawianie czy wynajmowanie w przypadkach przewidzianych w ustawie, to także wykonywanie przez nie w ramach zarządu mieniem praw właścicielskich dotyczących nieruchomości Skarbu Państwa, m.in. w zakresie dochodzenia należności za bezumowne korzystanie z nich, zaliczyć trzeba do cywilnoprawnych działań związanych z prowadzoną działalnością.

W ocenie Sądu Apelacyjnego istnienie przesłanki funkcjonalnej i podmiotowej, koniecznych dla zakwalifikowania sprawy jako gospodarczej w rozumieniu art. 479 [1] k.p.c., wskazuje także na podstawy do zakwalifikowania dochodzonego roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c. W takim zaś przypadku należy uznać, że zgłoszone przez powoda roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przedawnia się w terminie 3 lat.

Dochodzone w sprawie roszczenie jest związane z prowadzeniem przez powoda działalności gospodarczej, wchodzi bowiem z zakres zarządzania gruntami, służyć ma racjonalnej gospodarce (pozyskaniu należnych korzyści majątkowych) i pozostaje w ścisłym związku z możliwością realizowania przez nadleśnictwo jego podstawowego zadania – prowadzenia gospodarki leśnej (elementem tejże jest natomiast także prowadzenie działalności gospodarczej).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 27 marca 2014 r., I ACa 1519/13

Standard: 7076 (pełna treść orzeczenia)