Sąd pracy a sąd pracy i ubezpieczeń społecznych - właściwość rzeczowa

W sprawach z zakresu prawa pracy właściwość rzeczową sądu określa się w zasadzie według reguł ogólnych. Przyjmuje się bowiem jako zasadę, że sądem pierwszej instancji jest sąd rejonowy (art. 16 k.p.c.). Sądy okręgowe - wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznają zatem w pierwszej instancji wyłącznie te sprawy, które zostały im wyraźnie przekazane w przepisach szczególnych. Podstawowym takim przepisem, który określa właściwość rzeczową sądów okręgowych, jest art. 17 k.p.c.

Od tych reguł (stanowiących wyjątek od zasady z art. 16 k.p.c.) ustawodawca przewidział jednak kolejne wyjątki w art. 461 § 1 [1] k.p.c., wskazując enumeratywnie te kategorie spraw majątkowych, które bez względu na wartość przedmiotu sporu należą do właściwości sądów rejonowych. Unormowanie to wyłącza zatem regulację zawartą w art. 17 pkt 4 k.p.c., a więc nawet w sytuacji, w której wartość przedmiotu sporu w wymienionych sprawach (por. art. 23 [1]k.p.c.) przekracza kwotę siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, właściwy rzeczowo jest sąd rejonowy.

Podobnie, mimo niemajątkowego charakteru enumeratywnie wymienionych w tym przepisie kategorii spraw, tj. dotyczących kar porządkowych i świadectwa pracy, właściwy rzeczowo w tych sprawach, w ramach wyjątku od art. 17 pkt 1 k.p.c. pozostaje sąd rejonowy.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 19 grudnia 2018 r., III APz 23/18

Standard: 36199 (pełna treść orzeczenia)

Termin "sąd pracy" został wprowadzony do ustawodawstwa polskiego przez ustawę z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 20, poz. 85 - dalej: "ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r."). Zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy powierza się: 1) sądom pracy - stanowiącym odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz 2) sądom pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiącym odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich.

Postępowanie w tych sprawach, zgodnie z ustępem 3 art. 1 tej ustawy toczy się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Stosownych zmian dokonano wówczas również w Kodeksie pracy (art. 4 powołanej ustawy z 18 kwietnia 1985 r.), między innymi, poprzez nadanie nowej treści art. 262 k.p.

Zgodnie z art. 262 § 1 k.p. (w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 1985 r.) "spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają: 1) sądy pracy - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz 2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich, zwane sądami pracy". Analiza treści art. 262 § 1 k.p. i art. 1 ust. 1 ustawy z 18 kwietnia 1985 r., wskazuje na to, że "sądami pracy" w rozumieniu tych przepisów są sądy rejonowe.

Natomiast "sądy pracy i ubezpieczeń społecznych" tworzone jako wydziały sądów wojewódzkich (obecnie okręgowych) są tylko zwane "sądami pracy". Dlatego też ilekroć inne ustawy dopuszczają możliwość wniesienia odwołania do sądu pracy należy przez to rozumieć właściwość rzeczową sądu rejonowego. Na taką interpretację omawianych przepisów wskazuje również art. 1 ust. 2 powołanej ustawy z 18 kwietnia 1985 r., w brzemieniu obowiązującym od 1 października 2001 r., w którym rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych powierzono sądom pracy oraz sądom pracy i ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustępie 1. Z treści ustępu 2 art. 1 ustawy jednoznacznie wynika, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozpoznają zarówno sądy rejonowe określane w ustawie, jako sądy pracy oraz sądy okręgowe (dawniej wojewódzkie), jako sądy pracy i ubezpieczeń społecznych.

Powołana ustawa o rozpoznawaniu spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, podobnie jak Kodeks pracy nie określają, które sprawy należą do właściwości sądów pracy, jako sądów rejonowych, a które sprawy należą do właściwości sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Te kwestie wchodzą w zakres unormowań Kodeksu postępowania cywilnego. Jednakże, jeżeli przepisy ustaw szczególnych (pragmatyki służbowe) przewidują dopuszczalność wniesienia odwołania od decyzji pracodawcy do sądu pracy, to odwołanie, w związku z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z 18 kwietnia 1985 r. oraz art. 262 § 1 k.p. wnosi się do sądu rejonowego, jako sądu rzeczowo właściwego.

Postanowienie SA w Łodzi, z dnia 18 lipca 2014 r., III APz 19/14

Standard: 6977 (pełna treść orzeczenia)