Badanie warunków nabycia prawa według chwili orzekania

Warunki nabycia prawa do emerytury muszą być spełnione w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność i prawidłowość decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania.

Od tej zasady przyjmuje się w orzecznictwie sądowym, w tym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, możliwość wyjątku i bezpośredniego zastosowanie art. 316 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W szczególności dotyczy to sytuacji, kiedy nastąpi spełnienie jednej z przesłanek przysługiwania prawa do świadczenia już po wydaniu zaskarżonej decyzji, a spełnienie tej przesłanki ma charakter oczywisty, nieulegający wątpliwości, a zatem niewymagający badania i oceny najpierw przed organem rentowym, oraz przy spełnianiu wszystkich pozostałych warunków przysługiwania prawa do świadczenia (patrz np.: postanowienie SN z 16 stycznia 2009 r. I UK 292/08, wyrok SN z 2 sierpnia 2007 r. III UK 25/07).

W wyroku Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r. II UK 235/11 stwierdzono, że odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy, np. na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z 1982 r. - Karta Nauczyciela czy art. 184 u.e.r.f.u.s. Jeśli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji - w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem - nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie.

Wyrok SA w Krakowie, z dnia 10 kwietnia 2013 r., III AUa 1379/12

Standard: 6913

Podstawa nabycia prawa do emerytury nie obowiązywała w dacie wydania zaskarżonej decyzji, ale obowiązywała w dacie zamknięcia rozprawy przez sąd I instancji. I tę, obowiązującą od dnia 8 maja 2008 r. treść przepisu, przytaczał sąd I instancji w pisemnych motywach. Nie rozwijając w tym stanie rzeczy, problematyki zakresu stosowania przepisu art. 316 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, podzielić należy stanowisko sądu I instancji, dopuszczającego w przedmiotowej sprawie, badanie spełnienia przesłanek nabycia prawa do emerytury według stanu z daty zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji. Wdrożone odstępstwo od generalnej zasady badania legalności decyzji organu rentowego na dzień jej wydania, nie prowadzi bowiem do wypaczenia charakteru postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i nie prowadzi do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe (patrz - wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2007 r., III UK 25/07, OSNP 2008, nr 19-20, poz. 293 i tam przytoczone orzecznictwo).

Wyrok SA w Łodzi z dnia 2 czerwca 2009 r., III AUa 1212/08

Standard: 6914