Zaskarżenie wyroku rozwodowego wyłącznie w zakresie winy
Integralność wyroku rozwodowego
Kwestia konsekwencji zaskarżenia wyroku rozwodowego w zakresie wyłącznie winy była przedmiotem rozważań zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
W czasie, gdy od wyroku rozwodowego przysługiwała kasacja, Sąd Najwyższy przyjmował trzy stanowiska. Pierwsze, że dopuszczalne jest zaskarżenie wyroku rozwodowego w części dotyczącej wyłącznie winy, co nie wyklucza konieczności uchylenia wyroku w całości (tak SN w wyroku z 26 listopada 1999 r., III CKN 468/98).
Według odmiennego poglądu kasacja od wyroku rozwodowego w części winy nie była dopuszczalna (postanowienie SN z 21 lipca 1999 r., II CKN 280/99).
Zgodnie z trzecim stanowiskiem zaskarżenie w wyroku rozwodowym rozstrzygnięcia o winie oznacza zaskarżenie wyroku w całości (tak SN w wyroku z 28 stycznia 2004 r., IV CK 406/02).
Na aprobatę zasługuje trzeci w wymienionych poglądów, gdyż rozstrzygnięcie o winie jest nierozerwalnie związane z samym rozwodem, chociażby przez treść art. 56 § 2 bądź 3. Stanowisko to pozostaje aktualne w obecnym stanie prawnym.
Zgodnie z art. 58 § 1 k.r.o. o tym, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka, sąd orzeka jedynie w wyroku orzekającym rozwód. Tak więc rozstrzygnięcie o alimentach na rzecz małoletnich dzieci stron zawarte w wyroku rozwodowym jest dopuszczalne jedynie w wypadku orzeczenia rozwodu, a tym samym jest skuteczne i odnosi się do świadczeń za okres od prawomocności tego wyroku rozwiązującego małżeństwo stron. Tak więc zachodziła by oczywista sprzeczność w rozstrzygnięciu zawartym w wyroku Sądu II instancji, w sytuacji uchylenia wyroku Sądu I instancji w części dotyczącej orzeczenia o winie, a więc także w części o rozwiązaniu małżeństwa stron przez rozwód i przekazania w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania, która co od zasady wcale nie musi zakończyć się orzeczeniem rozwodu, a jeśli tak, to na pewno z data późniejszą, z równoczesnym orzeczeniem merytorycznym Sądu II instancji zawartym w tym samym wyroku co do wysokości alimentów na rzecz małoletnich dzieci stron.
Wyrok SA w Krakowie z dnia z dnia 7 września 2016 r., I ACa 559/16
Standard: 11481 (pełna treść orzeczenia)
W razie wniesienia apelacji od wyroku orzekającego rozwód w części dotyczącej winy rozkładu pożycia małżeńskiego tylko przez jednego małżonka, sąd drugiej instancji może z urzędu orzec w tym zakresie także na niekorzyść tego małżonka.
sąd odwoławczy jest także zobowiązany, na podstawie art. 57 § 1 k.r.o., do badania z urzędu wszystkich okoliczności dotyczących winy rozkładu pożycia, niezależnie od tego czy wyrok zaskarżyła jedna, czy obie strony. Zgodnie z przeważającym stanowiskiem doktryny, z tych przyczyn w sprawach o rozwód nie ma zastosowania w postępowaniu apelacyjnym art. 384 k.p.c., zawierający zakaz reformationis in peius, w sprawach tych bowiem przepisy art. 57 § 1 i art. 58 k.r.o. nakładają na sądy obu instancji obowiązek orzekania z urzędu o wszystkich kwestiach stanowiących konieczne i integralne części rozstrzygnięcia wyroku rozwodowego, w tym o winie stron. Podobne stanowisko zajął także Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 13 maja 1957 r., 3 CR 56/56
Wyrok SN z dnia 19 stycznia 2005 r., V CK 364/04
Standard: 55034 (pełna treść orzeczenia)
Zaskarżenie zawartego w wyroku rozwodowym orzeczenia o winie, które wchodzi w skład orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa, oznacza zaskarżenie tego wyroku w całości (orzeczenie SN z dnia 27 lutego 1948 r., C III 12/48). Nie stają się więc prawomocne żadne zawarte w tym wyroku orzeczenia (art. 58 k.r.o.). Nie do przyjęcia bowiem byłaby bowiem sytuacja w której, orzeczenia te (następcze w stosunku do orzeczenia rozwodu) uzyskałyby status ostatecznego rozstrzygnięcia w zakresie objętych nimi kwestii, mimo trwającego nadal – bez pewności co do sposobu jego zakończenia – postępowania o rozwiązanie małżeństwa.
Aktualny pozostaje pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1970 r., III CZP 6/70, odnoszący zasadę integralności wyroku rozwodowego do zawartego w nim rozstrzygnięcia o winie. W nawiązaniu do sformułowanej w niej tezy uprawnione jest, w obecnym stanie przepisów postępowania przyjęcie, iż w razie uwzględnienia kasacji skierowanej przeciwko zawartemu w wyroku rozwodowym rozstrzygnięciu o winie, jeżeli nie jest możliwa jego zmiana na podstawie art. 393[15] k.p.c., Sąd Najwyższy uchyla wyrok w całości (podobnie SN w wyroku z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 468/98).
Wyrok SN z dnia 28 stycznia 2004 r., IV CK 406/02
Standard: 55933 (pełna treść orzeczenia)