Istotne braki postępowania przygotowawczego

Zgodnie z art. 344a § 1 k.p.k. przekazanie sprawy prokuratorowi w celu uzupełnienia śledztwa jest możliwe wówczas, gdy akta sprawy wskazują na istotne braki postępowania przygotowawczego, zwłaszcza na potrzebę poszukiwania dowodów, zaś dokonanie niezbędnych czynności przez sąd powodowałoby znaczne trudności.

W pojęciu istotnych braków uzasadniających zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego mieszczą się nie tylko braki w zakresie kompletności zgromadzonego w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego, lecz również uchybienia związane z tokiem tego postępowania polegające na niezasadnym pominięciu lub wadliwym wykonaniu określonych czynności postępowania przygotowawczego

Wymóg, aby braki były "istotne" w odniesieniu do drugiej grupy braków, powoduje, że znaczenie mogą tu mieć jedynie uchybienia, które dotyczą wartości w postępowaniu przygotowawczym najważniejszych i podstawowych. Niewątpliwie należą do nich nie tylko określone w art. 297 § 1 k.p.k. cele wyrażające funkcję ścigania, lecz nie mniejsze znaczenie należy przypisać także kwestii przestrzegania gwarancji praw jednostki, w tym zwłaszcza podejrzanego.

Normy o charakterze gwarancyjnym kształtujące tok postępowania przygotowawczego i pozycję jego uczestników byłyby całkowicie "wydrążone" ze swego znaczenia i sprowadzone do podrzędnej roli porządkowej, gdyby organy procesowe mogły bez żadnych konsekwencji ignorować płynące z tych norm nakazy.

Zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego może nastąpić jedynie w przypadku ziszczenia się - kumulatywnego obok "istotnych braków" - warunku, jakim jest wymóg, aby dokonanie niezbędnych czynności przez sąd powodowało znaczne trudności. Owe znaczne trudności oznaczają niemożność przeprowadzenia danego dowodu przez sąd, znaczne zakłócenie toku postępowania sądowego oraz przerzucenie na sąd czynności, które winny być przeprowadzone w toku postępowania przygotowawczego ze względu na jego cel i właściwość (zob. postanowienie SA w Szczecinie z dnia 27 lutego 2017 r., II AKz 47/13).

Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 8 stycznia 2019 r., II AKz 1077/18

Standard: 25918 (pełna treść orzeczenia)

O istotnych brakach postępowania przygotowawczego można mówić wówczas, gdy skutkują one niezrealizowaniem podstawowych celów postępowania przygotowawczego, zaś w szczególności niewyjaśnieniem okoliczności sprawy, zaniechaniem zebrania, zabezpieczenia czy utrwalenia dowodów. Ocena zebranego w toku postępowania przygotowawczego materiału dowodowego w kontekście braków tego postępowania dokonywana jest pod kątem jego kompletności, a nie wartości. Niekompletność materiału dowodowego musi stanowić przeszkodę do merytorycznego rozpoznania sprawy. Wskazane braki mogą zatem polegać na niewyczerpaniu inicjatywy dowodowej, mającej źródło w niezauważeniu możliwości dowodowych przez prowadzącego śledztwo, albo na nieuwzględnieniu wniosków stron.

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 29 czerwca 2011 r., II AKz 411/11

Standard: 6507