Zwrot sprawy prokuratorowi w celu uzupełnienia postępowania przygotowawczego

Art. 345 § 1 k.p.k. formułuje dwie przesłanki, podlegające pełnej ocenie sądu. Po pierwsze, akta sprawy wskazywać muszą na istotne braki postępowania przygotowawczego (takie jak potrzeba poszukiwania dowodów), a po drugie, dokonanie niezbędnych czynności przez sąd (na rozprawie) ma powodować znaczne trudności. W orzecznictwie i doktrynie można mówić o ukształtowanej interpretacji tych pojęć w sposób świadczący o wyjątkowym charakterze możliwości zwrotu sprawy prokuratorowi. Zasadą jest bowiem jej kierowanie na rozprawę i w jej trakcie dokonywanie koniecznych, uzupełniających czynności (szczególnie dowodowych, zob. np. postanowienie SA w Katowicach z 19 sierpnia 2009 r., sygn. akt II AKz 553/09)

Wadliwa kwalifikacja prawna czynu zarzucanego oskarżonym nie uzasadnia zwrotu sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego; sąd orzekający nie jest też związany opisem czynu i jego kwalifikacją prawną przyjętą w akcie oskarżenia; sąd może również dokonywać własnej oceny materiału dowodowego i ewentualnie zmienić kwalifikację (postanowienie SA w Katowicach z 24 września 2008 r., sygn. akt II AKz 713/08). Zatem sąd w fazie wstępnej kontroli oskarżenia, nie ma obowiązku zastosowania art. 345 § 1 i 2 k.p.k.. Przy podejmowaniu takiej decyzji sąd powinien dodatkowo zważyć czy nie dojdzie w ten sposób do nieuzasadnionego wydłużenia postępowania w sprawie (zob. np. postanowienie o sygn. akt II AKz 553/09).

Przyczyną zwrotu sprawy mogą być nieprawidłowości wynikające z braków postępowania dowodowego i wadliwości przebiegu postępowania przygotowawczego:

• "istotne ograniczenie prawa do obrony podejrzanego na etapie postępowania przygotowawczego, wynikające z postawienia mu zarzutów popełnienia czynów, których jednoczesne przypisanie jest wykluczone ze względów materialnoprawnych" (wyrok SN z 30 września 2009, sygn. akt I KZP 1/09;
• uniemożliwienie zainteresowanym podmiotom podjęcia czynności procesowych w kierunku ochrony ich interesów w procesie karnym (postanowienie SA w Lublinie z 6 sierpnia 1997 r., sygn. akt II AKz 175/97;
• niezaznajomienie podejrzanego ze zgromadzonym w postępowaniu materiałem dowodowym (postanowienie SA w Szczecinie z 9 sierpnia 2006 r., sygn. akt II AKz 258/06;
• nieprzeprowadzenie dowodu, który mógł wskazywać na brak winy podejrzanego (por. postanowienie SA w Katowicach z 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt II AKz 206/07).

Nawiązanie do przyjętego w orzecznictwie rozumienia zaskarżonego przepisu powoduje, że wątpliwość konstytucyjna przedstawiona przez pytający sąd staje się w świetle powołanych wzorców kontroli bezzasadna.

Postanowienie TK z dnia 7 marca 2011 r., P 3/09

Standard: 4138 (pełna treść orzeczenia)