Ustanie poręczenia majątkowego (art. 269 § 2 k.p.k.)

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 22 stycznia 2003 r., I KZP 36/02: "Zastosowanie wobec oskarżonego, względem którego jest już stosowane poręczenie majątkowe, środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania bez zawarcia w postanowieniu wzmianki o uchyleniu poręczenia majątkowego, albo o jego zmianie na tymczasowe aresztowanie, wywołuje ten skutek, że stosowane poręczenie majątkowe ustaje z chwilą rozpoczęcia efektywnego wykonywania tymczasowego aresztowania, tj. z chwilą osadzenia oskarżonego, a nie z chwilą wydania lub uprawomocnienia się postanowienia o zastosowaniu tego środka".

W uzasadnieniu cytowanej powyżej uchwały I KZP 36/02, Sąd Najwyższy podkreślił, iż zastosowanie tymczasowego aresztowania w stopniu najwyższym zapewnia ochronę porządku publicznego, zaś stosowanie wobec oskarżonego (podejrzanego) poręczenia majątkowego staje się wówczas zbędne w świetle testu proporcjonalności, bo nie prowadzi do zamierzonego przez ustawodawcę skutku (zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania), albowiem cel ten dostatecznie realizuje zastosowane tymczasowe aresztowanie (...), które pochłania cel, którego realizacji miałoby służyć poręczenie majątkowe.

Wobec podejrzanego (oskarżonego) nie może być równolegle stosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, jak i środek zapobiegawczy o charakterze wolnościowym. Tym samym nie jest możliwe stosowanie poręczenia majątkowego obok aresztu tymczasowego.

Orzeczenie przepadku poręczenia majątkowego możliwe jest w sytuacji stosowania środka zapobiegawczego. Skoro najpóźniej w chwili rozpoczęcia efektywnego wykonywania tymczasowego aresztowania ustaje poręczenie majątkowe to po tym czasie nie ma już możliwości orzeczenia jego przepadku.

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 9 marca 2016 r., II AKz 95/16

Standard: 6471

Ustanie poręczenia następuje:

1) z chwilą wydania prawomocnego orzeczenia o uniewinnieniu albo o umorzeniu lub warunkowym umorzeniu postępowania (arg. ex art. 249 § 4) lub kary, która nie podlega efektywnemu wykonaniu (np. kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania),

2) z momentem rozpoczęcia wykonania kary (art. 249 § 4); ma to miejsce nie tylko w razie wymierzenia kary pozbawienia wolności, ale także kary ograniczenia wolności i grzywny. Istotny jest moment rozpoczęcia odbywania kary, a nie ma znaczenia późniejsze zachowanie skazanego, np. ucieczka z zakładu karnego,

3) w razie jego uchylenia lub zmiany na inny środek zapobiegawczy z urzędu (art. 253 § 1) lub na wniosek oskarżonego (art. 254); decyduje chwila wydania stosownego postanowienia,

4) z chwilą skutecznego cofnięcia poręczenia majątkowego (art. 269 § 3); ma miejsce w razie rezygnacji osoby składającej poręczenie z dalszego dawania rękojmi za oskarżonego.

Odnośnie jeszcze przesłanki z punku 2 wskazać należy, iż w art. 249 § 4 kpk jest mowa o „chwili rozpoczęcia wykonania kary”, a nie o rozpoczęciu odbywania kary, co przemawia również za przyjęciem, iż chodzi tu zarówno o karę pozbawienia wolności jak i ograniczenia wolności i grzywny.

Postanowienie SA w Szczecinie z dnia 8 października 2014r., II AKa 150/14

Standard: 6473 (pełna treść orzeczenia)