Prawa autorskie przysługujące innej osobie niż twórca
Twórca jako podmiot prawa autorskiego (art. 8 Pr.Aut.)
Zgodnie z podstawową zasadą wyrażoną w przepisie art. 8 ust. 1 Pr.aut., prawo autorskie powstaje w sposób pierwotny na rzecz twórcy. Odejście od tej zasady wymaga szczególnego przepisu ustawy. Na gruncie obowiązującej ustawy za przepisy takie można uznać art. 11 Pr.aut. (autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego), 70 ust. 1 Pr.aut. (autorskie prawa majątkowe do utworu audiowizualnego) i art. 74 ust. 3 Pr.aut. (autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego), które statuują pierwotne nabycie majątkowych praw autorskich przez podmiot inny niż twórca; natomiast nabycie praw przez pracodawcę na podstawie art. 12 Pr.aut. ma właściwie charakter pochodny (cessio legis) i odnosi się tylko do części tych praw.
Przyznanie w sposób pierwotny osobie innej niż twórca autorskich praw majątkowych nie należy do materii objętej swobodą umów.Umownie można jedynie przenieść przysługujące majątkowe prawa autorskie. Nie jest skuteczne umowne wyłączenie lub ograniczenie istnienia statusu twórcy.
Twórcą może być wyłącznie osoba fizyczna, co wynika z samej natury procesu twórczego. Nabycie praw autorskich przez twórcę następuje ex lege wraz ze stworzeniem utworu i jest rezultatem nie aktu prawnego, lecz aktu realnego, określonych czynności faktycznych, psychofizycznych.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 14 maja 2010 r., I ACa 257/10
Standard: 5450 (pełna treść orzeczenia)
Dzieło autorskie staje się z chwilą jego wytworzenia przedmiotem prawa przysługującego twórcy. Ta zasada wynika z istoty dzieła autorskiego, które nosi na sobie szczególne piętno osobiste twórcy, piętno, które nie pozwala - według współczesnych pojęć - na przyjęcie jako zasady dopuszczalności swobodnego oddzielania wyniku myśli twórczej od osoby twórcy.
Ustawodawca nie mógł jednak zrealizować tej zasady w sposób bezwzględny. Jeżeli bowiem chodzi o niektóre dzieła, to skomplikowany przebieg procesu twórczego uzasadnia przyznanie prawa autorskiego innemu podmiotowi niż właściwy twórca lub właściwi twórcy. Dlatego przepis zastrzega, że prawo autorskie przysługuje wprawdzie twórcy, ale tylko o tyle, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Takie szczególne okoliczności, które uzasadniają przyznanie prawa autorskiego innej osobie aniżeli twórcy, występują w wypadku dzieła filmowego. Film jest wprawdzie - tak jak każde dzieło autorskie - wytworem myśli twórczej określonych osób, ale do jego powstania nie wystarczają tylko same walory intelektualne twórców. Do powstania bowiem współczesnego filmu potrzebne jest przede wszystkim zaangażowanie znacznych środków finansowych (z czym wiąże się poważne ryzyko ekonomiczne) oraz wysoko kwalifikowana praca organizacyjno-techniczna. Takie zaangażowanie producenta w stworzenie dzieła filmowego uzasadnia przyznanie mu prawa autorskiego do tego dzieła. Taka konstrukcja upraszcza też - tak pod względem handlowym, jak i prawnym - wykorzystanie filmu, w miejsce bowiem wielu twórców w obrocie występuje jeden podmiot jako ten, któremu przysługuje prawo autorskie.
Uchwała SN z dnia 19 lutego 1968 r., III CZP 40/67
Standard: 52818 (pełna treść orzeczenia)