Brak środków pieniężnych na wykonanie zobowiązania w kontekście "niemożliwości świadczenia" w rozumieniu art. 475 k.c.

Brak środków pieniężnych na realizację umowy o roboty budowlane, zawartej w trybie zamówienia publicznego, nie stanowi "niemożliwości świadczenia" w rozumieniu art. 493 w związku z art. 475 k.c.

Dłużnik z umowy wzajemnej ponosi odpowiedzialność za niemożliwość obciążającego go świadczenia, jeśli nie zachował należytej staranności, chyba że coś innego wynika ze szczególnego przepisu ustawy lub z czynności prawnej. Przyjmuje się, że nie ma znaczenia, czy u podstaw niemożliwości świadczenia tkwią okoliczności faktyczne, czy też prawne. Nie budzi wątpliwości, że niewypłacalność dłużnika, czy też brak u niego środków pieniężnych na realizację rozpoczętej inwestycji jest okolicznością, za którą dłużnik ponosi odpowiedzialność. Dłużnik zawsze odpowiada za swą zdolność płatniczą. Brak środków pieniężnych na realizację umowy nie może jednak być kwalifikowany w kategoriach „niemożliwości świadczenia” w rozumieniu art. 493 w związku z art. 475 k.c. Prowadziłoby to do dezawuowania zasady pacta sunt servanda, stanowiącej fundament obrotu cywilnoprawnego w zakresie zobowiązań.

Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2003 r., III CKN 1320/00

Standard: 89182 (pełna treść orzeczenia)

Brak środków finansowych po stronie dłużnika nie oznacza braku warunków czyniących w ogóle świadczenie pieniężne niemożliwym do spełnienia skoro – jak to już wyżej wskazano - brak środków finansowych nie dotyczy wszystkich dłużników, przez co, brak ten nie stanowi przyczyny powszechnej i nie usprawiedliwia obiektywnego charakteru niemożności spełnienia świadczenia. Nadto, brak środków finansowych z natury swej jest nie tylko następstwem okoliczności związanych z osobą lub z działalnością dłużnika ale też jest następstwem okoliczności dających się przewidzieć i ma charakter przemijający.

Sprawia to, że niemożność wykonania zobowiązania z powodu braku środków finansowych należy traktować zasadniczo jako stan tymczasowy, i zależny od dłużnika, a nie stan trwałej niewykonalności, jak tego wymaga instytucja niemożliwości świadczenia unormowana w przepisie art. 475 § 1 kc.

Cecha przemijającej niemożności spełnienia świadczenia ma szczególne znaczenie w przypadku dłużnika osobistego, którego odpowiedzialność ma charakter nieograniczony w tym sensie, że odpowiada on za dług całym swoim majątkiem zarówno teraźniejszym jak i przyszłym.

Wyrok SN z dnia 5 grudnia 2000 r., V CKN 150/00

Standard: 89183 (pełna treść orzeczenia)