Zakaz reklamy alkoholu w internecie; publiczny charakter internetu, mediów społecznościowych

Znamię "publicznego rozpowszechniania" jest od dziesięcioleci przedmiotem wypowiedzi orzecznictwa i doktryny, a samo znaczenie językowe oznacza tyle co „dostępny lub przeznaczony dla wszystkich” (słownik języka polskiego PWN). Trzeba wrócić uwagę, że obecnie Internet i media społecznościowe stanowią powierzchnię reklamową, która powoli ma charakter dominujący względem reklamy telewizyjnej, czy też reklamy wielkopowierzchniowej w przestrzeni miejskiej. Podobnie jak wcześniej z uwagi na zmiany technologiczne reklama telewizyjna zaczęła dominować nad innymi formami reklamy, jako skuteczniejsza i mogące dotrzeć do większej ilości potencjalnych konsumentów. Dodatkowo obecnie szczególnie atrakcyjna dla młodych osób jest reklama umieszczana w serwisach społecznościowych (takich jak właśnie (...)). Reklama taka ma dodatkowo dużą przewagę nad innymi formami reklamy w Internecie bowiem posty z taką reklamą są dostępne od momentu ich umieszczenia na profilu aż do momentu ich usunięcia (a więc zasięg tej reklamy jest znacznie szerszy, a posty umieszczone wiele lat wcześniej są ciągle dostępne dla innych użytkowników Internetu) . Nadto możliwość podawania postów przez innych użytkowników (umieszczania ich również na innych kontach użytkowników), czy też ich pozycjonowania poprzez umieszczeni hasztagów, czy też oznaczanie konkretnych użytkowników (@nazwa.użytkownika - co powoduje, że przy wyszukiwaniu danych osoby w (...) post pojawi się jako wynik wyszukiwania) powoduje, że reklama ta może dotrzeć do znacznie szerszego grona konsumentów.

W powszechnym rozumieniu reklama publiczna stanowi reklamę skierowaną do anonimowego odbiorcy, a więc mającą możliwość dotarcia do jak najszerszego kręgu potencjalnych adresatów. Znamieniem publiczności działania ustawodawca posługuje się nie tylko w omawianym przepisie karnym ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ale również w przypadku innych przestępstw, w szczególności tych określonych w kodeksie karnym. W świetle ukształtowanego dorobku orzecznictwa i doktryny działanie "publiczne" zachodzi wówczas, gdy bądź ze względu na miejsce działania, bądź ze względu na okoliczności i sposób działania zachowanie sprawcy jest lub może być dostrzegalne dla nieokreślonej liczby osób. Z drugiej jednak strony podkreśla się, że czyn nie traci charakteru działania publicznego chociażby sprawca działał na zamkniętym terenie albo w innym miejscu dostępnym jedynie dla grona osób uprawnionych do przebywania w tym miejscu, jeżeli tylko przestępne zachowanie się sprawcy było lub realnie mogło być dostrzegalne przez nieokreśloną bliżej liczbę osób, którzy znajdują się lub mogą przebywać w miejscu przestępnego działania sprawcy.

W przedmiotowej sprawie nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, że oskarżeni J. P. (1), J. W., T. C. (1) - na swoich profilach w serwisie społecznościowym (...), umieszczali zdjęcia i filmy zawierające znaki towarowe oraz związane z nimi symbole graficzne napojów alkoholowych, przy czym zarzuty aktu oskarżeni dotyczyły jedynie napojów alkoholowych wysokoprocentowych innych niż piwo, a więc tych napojów alkoholowych, których reklama jest bezwzględnie zakazana.

Nie budzi również wątpliwości Sądu, że celem publikacji postów zawierających znaki towarowe napojów alkoholowych było ich promowanie i zachęcenie do zakupu. Publikowane zdjęcia i filmy zawierały wizerunki oskarżonych, widoczne były na nich butelki napojów alkoholowych z wyraźną ich nazwą, opis zawierał często również nazwy alkoholi i hashtagi z nazwą alkoholu, czy też imieniem i nazwiskiem oskarżonych, ujawnione posty m.in. zachwalały walory smakowe, wskazywały ogólnopolskie sieci sklepów gdzie można nabyć alkohol, jego cenę (przy czym nie były to jak twierdził oskarżony J. P. (1) jedynie alkohole z tzw. górnej półki, ale również alkohole w przystępnych dla konsumenta cenach np. wódka w cenie 39,99 zł za butelkę dostępna w ogólnopolskiej sieci małych sklepów). Jednocześnie należy wskazać, że zdjęcia butelek napojów alkoholowych z widoczną nazwą były niejednokrotnie umieszczane jeszcze przed ich wprowadzeniem do obrotu, czy też oferowane w przedsprzedaży. J. P. (1) na swoim profilu w serwisie (...) publikował kody promocyjne, które zezwalały na zakup alkoholu online ze zniżką. W sprzedaży online oferowano także butelki własnoręcznie podpisane przez oskarżonych.

Szczegółowego omówienia wymaga natomiast przesłanka publicznego rozpowszechniania postów zawierających znaki towarowe napojów alkoholowych przez oskarżonych. W przedmiotowej sprawie obrońcy podnosili, że zamieszczanie na (...) zdjęć, nagrań zawierających znaki towarowe napojów alkoholowych oraz związanych z nimi symboli graficznych nie spełnia warunku publicznego rozpowszechniania reklamy, a stanowi jedynie reklamę niepubliczną skierowaną do zamkniętego, oznaczonego i określonego kręgu odbiorców – użytkowników (...), a więc w ich ocenie reklamę legalną. Przy czym podnoszono również, że art. 45[2] ustawy o wychowaniu w trzeźwości poprzez odesłanie do definicji ustawowej oraz użycia pojęcia nieostrego tj. publicznego rozpowszechniania reklamy narusza standardy dobrej legislacji i prowadzi do naruszenia zasady maksymalnej określoności czynu zabronionego.

Wyrok SR dla Warszawy Śródmieścia  z dnia 27 listopada 2024 r., II K 488/23

Standard: 88774 (pełna treść orzeczenia)

Aktualnie dostęp do mediów społecznościowych, w tym portalu I., jest zjawiskiem powszechnym i dotyczącym istotnej części społeczeństwa. Równie wiadomym jest, że do mediów społecznościowych przeniosły się liczne istotne aspekty życia publicznego, jak choćby prowadzenie debaty publicznej, budowanie relacji towarzyskich, czy zawodowych. Konsekwencją tego zjawiska jest również przeniesienie kampanii marketingowych na grunt mediów społecznościowych przez przedsiębiorców. Portal I. nie wymaga spełnienia jakichkolwiek kryteriów, dla zarejestrowania się przez użytkowników, ich weryfikacja zaś ma jedynie charakter pozorny i ogranicza się do potwierdzenia prawdziwości wprowadzonych danych. Wielu użytkowników tego portalu prowadzi profile o charakterze publicznym – można zaznajomić się z publikowanymi przez nich treściami, bez uprzedniego dołączenia do kręgu obserwujących dane konto. Profilami o charakterze publicznym były również konta każdej z podejrzanych. Przy czym profil K. B. (1) i P. B. jest obserwowany przez ponad 383.000 użytkowników, zaś K. S. (1) przez ponad 965.000 użytkowników. Oznacza to, że każdemu z obserwujących ww. konta na jego tablicy (część portalu gdzie ogląda się publikacje innych użytkowników) zostały wyświetlone posty podejrzanych. Okoliczności te, w ocenie Sądu, całkowicie niwelują wątpliwości odnośnie braku publicznego charakteru treści reklamowych rozpowszechnionych przez podejrzane. 

Wyrok SR dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie z dnia 17 września 2024 r., X K 947/23

Standard: 88776 (pełna treść orzeczenia)